6. Sınıf Paragraf Konu anlatımı 2



Paragrafta Yardımcı Düsünce
Paragraşarda anlatılmak istenen düşünceyi geliştirmek, onu desteklemek amacı
yla verilen yardımcı düşünceler olabilir. Bunlar yazının yazılma amacını vermezler,
sadece ana fikirle aynı doğrultuda oldukları için parçada bu düşüncelere
ihtiyaç duyulur. Yardımcı düşünce soruları “Hangisine değinilmemiştir?” ya da “Hangisi söylenemez?”
şeklinde karşımıza çıkar. Yardımcı düşünce sorularını çözebilmek
için paragrafta değinilen temaların tamamını doğru anlamak gerekir.

Örnek

“Yedi Kiremit Oyunu” şöyle oynanır: Ortaya yedi kiremit konur, iki gruba bölünen
çocuklar kiremitleri top atarak yıkmaya çalışırlar. Kiremitleri ilk deviren
grup, diğerini topla vurma hakkını elde eder. Topla en çok kişiyi vuran grup,
oyunu kazanır.

Bu parçada “Yedi Kiremit Oyunu”yla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

A) Kaç kiremit kullanıldığına
B) Nasıl kazanılacağına
C) Oyuncu sayısına
D) iki grupla oynandığına

“Yedi kiremit konur” ifadesiyle A seçeneğine, “en çok kişi vuran grup oyunu kazanı
r” ifadesiyle B’ye, “iki gruba bölünen çocuklar” sözüyle D’ye değinilmiştir.

Yanıt C

Doğal ve sade bir yaşamı tercih ediyorum. Bu yüzden paraya, eşyaya ve eğ-
lenceye önem vermiyorum. Kitap okuyarak, sanat ve bilimle meşgul olarak
yaşıyorum. Küçük mutluluklardan aldığım heyecanla ruhumu yeniliyorum.

Bu paragrafın yazarından aşağıdakilerin hangisini yapması beklenmez?

A) Bilgisayarı oyun oynamak için kullanması
B) Resim sergilerini ve konserleri takip etmesi
C) Dünya ve Türk klasiklerini okuması
D) Fizik alanında deneyler yapması

“Sanat ve bilimle meşgul olmak” ifadesiyle B ve D’ye, “kitap okuyarak” ifadesiyle
C’ye ulaşılır. Yazardan bilgisayarı oynamak için kullanması beklenemez.

Yanıt A


Paragrafta Yapı
Paragrafı okunurken cümlelerin sıralanışına dikkat edilmelidir. Hiçbir paragraf
gelişigüzel cümlelerden oluşturulmaz. Ana düşünce başlığında her paragrafın
anlatmak istediği bir düşünce olduğunu söylemiştik. Bu ana düşünceyi başarılı
bir şekilde okura sunabilmek için paragrafı oluşturan cümlelerin seçiminde dikkatli
olmak gerekir. Her bir cümlenin kendinden bir önceki ve bir sonraki
cümleyi başarılı bir şekilde tamamlaması gerekir.
Paragrafın ilk cümlesine giriş cümlesi deriz. ilk cümlede yazar, anlatacağı konuya
giriş yapar. Sonraki cümlelerde de giriş cümlesine paralel bir anlatım gösterir.
Giriş cümlesi paragrafın ilk cümlesi olduğundan kendinden önce başka söz
söylendiği düşüncesini vermemelidir.


“Sanki onu daha önce
görmüş gibiyim.”

“Bu yüzden biz de arka kapıdan
eve girmek zorunda kaldık.”

Yukarıdaki cümleler giriş cümlesi olamaz. Çünkü uçları açık bırakılmıştır. Daha
önce başka sözler söylendiği düşüncesi vermektedir.
Giriş cümlesiyle sonuç cümlesi arasında kalan cümlelere gelişme cümleleri veya
ara cümleler diyebiliriz. Bu cümlelerde anlatım derinleştirilir.
Gerektiğinde örneklendirme, karşılaştırma, benzetme
gibi düşünceyi geliştirme yollarına başvurarak anlatımın kalıcı ve etkileyici olması
sağlanmaya çalışılır. Bağlayıcı cümlelerin tamamı konuyla doğrudan
ilişkin olmalı birbirini tamamlamalıdır. Paragrafın son cümlesine sonuç cümlesi
denir. Sonuç cümlesinde anlatılan konunun sona erdiği bir şekilde belirtilir.
Yazar, anlatmak istediklerini en doğru şekilde anlattığını düşündüğünde bir sonuç
cümlesiyle yazısını bitirir. Sonuç cümlelerinin ana düşünceyi verdiği de görülür.
Sonuç cümlesi olan cümleden sonra başka bir söz eklenmemelidir.

“O halde az sonra söyleyeceği sözleri
değerlendirmeye değer bulmayacaksınız.”

“Konuya bir de şu açıdan bakalım.
“Anlattığınız tüm bunları anlamamı nasıl bekleyebilirsiniz.”

Yukarıdaki cümleler, sonuç cümlesi olamaz.
Çünkü bu cümlelerden anlatılacak şeylerin henüz bitmediği anlaşılmaktadır.

Örnek

1. Hiç olmadık bir zamanda tahammül gücümü zorlayan, içimi geren bu kuşatıcı
sesin gitmesini sabırla bekledim.

2. Çığırtkan öfkeler saçarak sanki dağları yara yara gelen bir motosiklet,
çatal kapının önünde durdu.

3. O mavi sessizliği dayanılmaz esmer
bir gürültüyle kirletip duruyordu.

4. Yayla evimizde, gölgesi balkona dökülen ceviz ağacının altındaki yazı
masama henüz oturmuştum.

5. Ama gitmedi.

Yukarıdaki cümlelerle anlamlı bir paragraf oluşturmak için sıralama nasıl olmalıdır?

A) 1–5–4–3–2
B) 2–3–4–5–1
C) 4–2–1–5–3
D) 3–5–2–1–4

Çözüme giriş cümlesini bularak başlayalım. Giriş cümlesini bulduğumuzda doğru
sonuca varmış olacağız.

Birinci cümle giriş cümlesi olamaz; çünkü “bu kuşatıcı ses” ifadeyle kullanılmıştır.
Buradan da bu cümleden önce başka sözler söylenmiş olduğu sonucuna varılır.
(A yanlış)

Üçüncü cümleden de “o mavi sessizlik” ifadesi daha önce başka cümleler kurulduğ
u sonucuna ulaşılır.
(D yanlış)

ikinci ve dördüncü cümleler giriş cümlesi olabilir. Ancak dördüncü cümlede hikaye
anlatımında giriş cümlelerinde sıkça tercih edilen bir yol tercih edilmiş.
Bu yol, önce dekoru okuyucuya sunmaktır, sonraki cümlelerde olaylar gelişir.
Bu yüzden dördüncü cümle parçanın giriş cümlesi olmaya en yakındır.
(C doğru)

Parça C seçeneğindeki sıralamaya göre okunduğunda anlamlı bir paragraf oluştuğu görülecektir.

Yanıt C

__________________