Şizofreni ve Kişilik


Şizofreni hastalarında kişilik kavramı pek gündeme gelmemektedir. Hastaların nasıl bir kişilikleri olduğu merak edilmemekte, hatta bir kişilik örüntülerinin olabileceği bile akla gelmemektedir. Bu büyük ihtimalle damgalamanın bir neticesidir. Sanki şizofreni kişinin bütün kimliğini etkisi altına almış ve ‘şizofreni hastası’ adı verilen yeni bir kimliği dayatmıştır.
‘Şizofrenik kişilik’ yoktur, ama şizofreni hastasının bir kişiliği vardır. Bir çalışmada, şizofreni hastalarında nörotiklik, dışa dönüklük, açıklık, geçimlilik, bilinçlilik gibi beş büyük kişilik özelliğiyle zihin ve hareket performansları arasında bir ilişki olup olmadığı araştırılmıştır. Zihinsel fonksiyonlarında düşüklük yaşayan hastalarda nörotik kişilik puanı yüksek, dışadönüklük ve geçimlilik puanı düşük bulunmuştur.
Şizofrenideki kişilik bozulmalarının hastalığa bağlı zihinsel fonksiyonlarla gerçekleşmiş olabileceği düşünülmektedir. Beynin ön bölgesindeki bozulma bilişsel ve zihinsel fonksiyonların bozulmasına, nöronlar arasındaki süreçlerin bozulması da kişilik bozukluklarının oluşmasına sebep olabilmektedir.
Bir klinik çalışmada 40 şizofreni hastası, hastalık öncesi kişilikleri açısından araştırılmış ve %85’inde kişilik bozukluğu tespit edilmiştir. %32.5’luk bir oranla da en sık ‘kaçıngan kişilik bozukluğu’na rastlanmıştır. Bu tür kişilikler, topluluk önünde konuşmaktan, yemek yemekten, herhangi bir etkinliğe girmekten korkarlar. Katılımcıların %20’sinin paranoid, diğer bir %20’sinin bağımlı ve %12,5’inin de şizotipal kişilik tipinde olduğu saptanmıştır. Hastaların %47’sinde iki veya daha fazla kişilik bozukluğu tanımlanmıştır. En sık rastlanan birlikteliği de ‘kaçıngan-şizoid-şizotipal’ üçlüsü oluşturmuştur. Bu kişilikler sosyal performansın azlığıyla öne çıkan kişiliklerdir. Üçünde de toplumla iletişim konusunda sorun yaşanır.

__________________