Başat Karakter Nedir


Başat Karakter;canlıların karakterlerinin oluşumunu kromozomlarının üzerinde taşıdıkları genler belirler. Kişiler kromozomlarının yarısını anadan, öteki yarısını da babadan alırlar. Her kromozomun karşıt cinsten gelmiş bir benzeri vardır (Homolog kromozom). Genler bu kromozomların karşılıklı noktalarına yerleştiklerinden canlılarda iki ayrı gen bulunur. Bu genler aynı karakter üzerine aynı yönde etkili olabilecekleri gibi karşıt yönde de etki gösterebilirler. Etkisini canlının dış görünümüne yansıtabilen karşı yönde etkili genlere başat karakter (dominant-baskın) adı verilir. Yavru, anne ve babasının birbirinden ya da ikisinden de başat karakter alabilir. Çekinik karakter ise tek başat karakterin karşısındaki kromozomda bulunur. Her ikisinin birlikte bulundukları konumda etkisini gösteremeyen çekinik karakter, iki kromozomda birden yer alması durumunda ortaya çıkar.

Günümüzde canlılar arasındaki birçok türde başat karakter saptanabilmiştir. Bitkilerde uzun gövde, cüceliğe; sarı tohum, yeşil tohuma; düzgün tohum, buruşuk olanına başattır. İnsanlarda ise uzun boy, kısa boya; kıvırcık saç, düz saça; A grubu kan, 0 grubuna; koyu renk göz, açık renk göze başattır. Genetikle ilgili yazı ve problemlerde başat karakterin büyük çekiniği ise küçük harfle gösterilir. Bazı canlılarda aynı karakter üzerine etki eden genler birbirlerine başatlık göstermezler. Yan yana geldiklerinde ortaya her ikisinde de olmayan noksan başatlık adı verilen karakter çıkar. Bunun bir örneği de endülüs tavuklarında görülür. Siyah endülüs horozuyla, beyaz endülüs tavuğu çaprazlandığında ortaya mavi endülüs tavuğu çıkar. İki mavi tavuk ve horoz çaprazlanırsa % 50 oranında mavi, % 25 beyaz, % 25 siyah tavuklar ortaya çıkar.Olağan başatlık durumunda ise oran, başat karakter yönünde % 75′e, % 25 olacaktır.

alıntı