Bağlama Nasıl Çalınır?


Türk Halk Müziğinde en çok kullanılan telli çalgılardan biridir bağlama. En az iki bin yıllık olduğu düşünülen, Orta Asya kökenli kopuz çalgısı, bağlamanın atası olarak kabul edilir. Tekne, gövde ve sap kısımlarından oluşan ve genellikle yedi telli olan bu enstrüman, mızrap ile çalınır. Boyutlarına göre; cura, çöğür(kısa sap) tambura(uzun sap), divan sazı ve meydan sazı gibi çeşitleri vardır. Alt, orta ve üst tellerin akort edildiği farklı nota kombinasyonları; bağlama düzeni, bozuk düzen gibi adlarla adlandırılmışlardır.

Bağlama çalmaya başlamak için, çalmak istediğiniz tavra göre bağlama seçimi yapılmalıdır. En çok tercih edilen kısa sap ve uzun sap bağlama arasında hem düzen hem de tavır farkları vardır.

Çalışmalarına başlamak için bağlamanın nasıl tutulacağını ve bağlama çalarken nasıl oturulacağını öğrenmemiz gerekir. Bağlama çalarken dik bir şekilde oturulmalıdır. Mızrabı hangi elle tutacaksak, bağlamanın teknesini o taraftaki bacağımızın üzerine yerleştirmeliyiz. Kolumuzu bileğin biraz yukarısından tekneye üstten dayayıp; bağlamayı, sapı yaklaşık 45 derece açıyla yukarıyı gösterecek şekilde sabit tutmalıyız. Diğer elimizle ise sapı, başparmağımızla işaret parmağımız arasında kalacak ve dört parmak karşıyı gösterecek şekilde, sıkmadan tutmalıyız. Başparmağımızı arkadan sapa dayayarak, dört parmağımız perdelere rahat basacak şekilde bir pozisyon alınmalıdır.

Son olarak bağlamamızın, düzenine uygun olarak akort edilmiş olması gerekir.

Bağlama, sap üzerindeki perdelere parmakla basılıp, basılan tellere mızrap ile vurularak çalınır. Her perde farklı bir nota değerine sahiptir. Bağlama çalabilmek için öncelikle her iki elin de pozisyonuna alışması gerekir. Mızrap tutan elin tellere vururken hareketi bilekten, rahat bir şekilde alması gerekir. Diğer elin parmaklarının ucuyla da perdelere olabildiğince dik basılması net ses çıkması açısından önemlidir.

Bağlama çalmaya parmak alıştırmaları ile başlanır. Zamanla el koordinasyonu gelişir ve hız artar. Öğrenilen notaların doğru ve nota değerince çalınması ile bağlama çalınır. Bağlama öğrenme süresi alınan eğitimin, yapılan egzersiz ve çalışmanın yoğunluğuna göre birkaç haftadan birkaç aya kadar sürebilir. Temel eğitimin ardından süsleme ile birlikte farklı teknikler de öğretilir.