Gebelikte Meydana Gelen Değişiklikler

[Lunapolis]

[B]Gebelikte Meydana Gelen Değişiklikler

Gebeliğin ilk evresinden doğama kadar annenin vücudunda meydana gelen değişiklikler nelerdir? Gebeliğin sağlıklı olması için gerekenler hakkında bilgi.

hamilelik-1İlk Evreler
Gebeliğin kesinlik kazanmasından sonra, bir âdet çevrimi normal 23 gün olduğu sürece, doğum tarihinin oldukça doğru olarak saptanması mümkündür. Son kanamanın ilk gününden ileriye doğru dokuz ay ve yedi gün eklenir.

Bu erken evrede bile genellikle bebek bekleyen annenin muayene olmak için bir doktora yada hastaneye gitmesi salık verilir. Kilo,boy ve kan basıncı ölçülecek, memeler muayene edilecektir. Ayrıca, herhangi bir iltihap yada yumurtalık kisti, döl yatağının arkaya doğru bükülmesi gibi olağandışı bir durumun varolup olmadığını saptamak için, anne adayının iç muayenesinin de yapılması gerekir. Normal olarak gebeliğin 36. haftasına kadar başka iç muayene yapılmaz.

Düzenli aralıklarla kan testleri yapılır. Gebeliğin daha sonraki evrelerinde kan naklinin gerekli olmasına karşı, annenin kan grubu saptanmalıdır. Bu kan muayeneleri ile ayrıca, annenin kansız olup olmadığı ve Rhesus pozitif yada Rhesus negatif olduğu anlaşılacaktır. İnsanların pek çoğunun kanında Rh (Rhesus) faktörü vardır ve bunlara Rh pozitif denir. Ancak bu faktör bazılarında bulunmaz ve bunlar da Rh negatif grubu oluştururlar. Rh negatif kadının, Rh pozitif babadan çocuk beklediği durumlar özel bakım gerektirir. Eğer anne karnındaki bebeğin kan grubu Rh pozitif olursa, etene yoluyla annenin kan dolaşımına geçen az miktarda bebek kanı bile annede antikor oluşmasına yol açar. Bu antikorların normal olarak zararları yoktur; ama daha sonraki gebeliklerde bu antikorlar Rh pozitif bebeğin kan dolaşımına karışarak kansızlık yada sarılığa yol açabilirler. Böyle bebekler doğumdan hemen sonra (yada çok ağır durumlarda döl yatağı içindeyken) kanı değiştirilerek tedavi edilir yada anneye antikor oluşumunu önleyen özel bir iğne yapılır.

Bedende Meydana Gelen Değişiklikler

40 haftalık gebelik süresince, hormonal faaliyet ve kanlanmanın artmasına bağlı oiarak memeler büyür ve süt vermeye hazır hale gelir (4). Ayrıca bazı kadınlarda, meme derisinde renkliliğin arttığı görülür; memebaşı çevresindeki alanın koyulaşması genellikle 14. haftadan itibaren başlarsa da, esmer ve siyah derililerde daha erken görülebilir. Sabah bulantı ve kusmaları, oldukça sık raslanan bir başka gebelik belirtisidir. Bu çeşit bir bulantı hormonal değişiklikler, B vitamini eksikliği, sabah yataktan kalkınca kan basıncının birden düşmesi yada büyümüş dölyatağının basıncına bağlı olabilir; genellikle ilk üç aydan sonra kesilir.

Gebelikte kilo artacaktır; ama amaç tüm gebelik süresi boyunca 8-9 kg’dan fazla almamak olmalıdır. Daha sonraki evrelerde sık rastlanan bir şikayet olan sırt ağrısı, dik durma ve rahat ayakkabılarla önlenebilir. Büyümüş dölyatağının sidik torbası üzerine basınç yapması, gebe kadının sık sık idrara çıkmasına neden olur ve bağırsaklar üzerindeki basınca bağlı olan kabızlık eğilimi, bol miktarda taze meyva ve sebze yenmesiyle giderilebilir.

Gebelik toksemisi, süratle kilo alınması, eller, ayaklar ve yüzün şişmesi ve kan basıncının yükselmesi ile kendini gösteren ciddi bir durumdur. Dinlenme, tuz alınımının kısıtlanması ve fazla suyun atılarak, şişkinliklerin hafiflemesi için ilaç kullanılması, gebelik toksemisinin tedavi yoludur.

1) Döllenmeden sonra, adet çevrimi kesintiye uğrar, çünkü dölüt döl yatağının içini örten sıvının atılmasını önler. 6 hafta içinde küçücük dölüt, onu koruyan amniyon kesesi için de belirlenir. Beyin, kafa, göğüs ve omurga ile birlikte gözlerin ve kulakların gelişeceği küçük girintiler de belirmiştir. 8-10, haftaya doğru başlıca iç organlar meydana gelmiş, kollar ve bacaklar belirmiş ve dölüt 4 cm boyuna varmıştır. Çok geçmeden dölütün yüz hatları ve dış üreme organları da belirlenecek ve bedeni ince tüylerle örtülecektir. Bundan sonra gelişme süratlenir, 22. haftaya doğru dölyatağı içinde güçlü hareketler duyulur. 28. haftada bebeğin tüm derisi, koruyucu bir yağ tabakası ile örtülmüştür. 36-38. haftada gelişmesini tamamlayan bebeğin başı, aşağı döner. 40. haftada ise, artık doğuma hazırdır.
2) İkiz doğuma, ortalama her 90 doğumda bir kez rastlanılır. Tek yumurta ikizlerinin cinsiyeti her zaman aynıdır ve tek bir yumurtanın döllendikten sonra ikiye ayrılması sonucu meydana gelirler. Eteneleri ortak, amniyon keseleri ayrıdır. Ayrı yumurta ikizlerinin aynı cinsiyette olmaları gerekmez. Bunlar iki ayrı yumurtanın iki ayrı sperma tarafından döllenmesi sonucu oluşur.
3) Gebelik süresince bebek, besininin tümünü etene aracılığıyla anneden sağlar. Kalbin pompaladığı kan içinde taşınan besin maddeleri, dölyatağı atardamarları ile eteneye gider. Besin ve oksijen (kırmızı) anne kanından (açık sarı) bebek kanına geçer. Artık maddeler (mavi) ters yönde giderek, dölyatağı toplardamarları yolu ile annenin kan dolaşımına girer. Göbek bağı kan taşır.
4) Memeler gebelik sırasında ostrojen, projesteron hormonlarının etkisi altında büyür. Doğumdan sonra etenenin atılması bu iki hormon düzeyinin düşmesine neden olur. Ardından, hipofiz bezinden salgılanan Prolaktin hormonu süt yapımını başlatır. Süt salgılanmasını sağlayan oksitosin hormonu da. memenin emilmesi sonucu açığa çıkar. Hipotalamus yoluyla etki eden ruhsal faktörler de önemlidir.

Sağlıklı Bir Gebelik

Dölüt, tüm besinlerini anneden alır. Bunun için anne çok yönlü, sağlıklı bir biçimde beslenmelidir; ancak iki kişilik yemek yemesine de gerek yoktur. Anne çok miktarda demire gerekseme gösterir, çünkü dölüt, kendi alyuvarlarını yapmak için anne kanından büyük miktarda demir çeker. Fazla yorucu olmamak koşuluyla, normal hareketlerin yapılmasında bir sakınca yoktur. Sigara içme, dölyatağının kanlanmasını etkileyerek dölüte giden oksijeni azaltır. Böylece günde on taneden fazla sigara içen bir kadın, dölyatağında taşıdığı bebeğin büyüme ve gelişmesini yavaşlatmış olur. İlaçlar, sadece doktor denetimi altında alınmalıdır.

Annenin gebeliğin ilk 12. haftası sırasında kızamıkçığa (Alman kızamığı) tutulmasının, dölüt için çok tehlikeli sonuçlar yaratabileceği bilinmektedir: bebeğin kalbini, görme ve işitmesini etkileyebilir. 12. haftadan sonra kızamıkçığa yakalanmak artık kalp, kulaklar ve gözler oluşmuş olduğundan pek tehlikeli değildir.

Dölütün ilk hareketleri 18 – 20. haftalarda duyulmaya başlar ve 30. haftada iyice güçlenir. Dölütün kalp sesleri ultrasonik aygıtlar ile 14. haftadan sonra duyulabilir. Genellikle 30. haftaya doğru bebek dönerek baş aşağı duruma gelir. Ancak, bebek kendisi dönmezse, bir doktor tarafından da ağrısız ve basit bir biçimde bu duruma getirilebilir. Normal olarak 40. haftadan sonra doğum beklenir.