Çocuklarda horlama ve tedavi yöntemleri

Horlama denilince akla ilk olarak yetişkinler gelse de, bu rahatsızlık çocuklarda da görülebiliyor. Çocukların horlaması genellikle masum sayılmasına rağmen okul başarısızlığından davranış problemlerine kadar pek çok soruna neden olabilir.


Memorial Ataşehir Hastanesi Çocuk Göğüs Hastalıkları Bölümü'nden Prof. Dr. Refika Ersu, çocuklarda horlama ve tedavisi hakkında bilgi verdi.
Horlama uyku apnesinin belirtisi olabilir
Horlama, yumuşak damak ve çevresindeki yapıların titreşimi sonucu oluşur ve uyku sırasında üst havayolunun daraldığını göstermektedir. Ancak bu tıkanma sadece horlamaya yol açıp başka bir sorun oluşturmuyorsa önemli olmayabileceği gibi, önemli sonuçlara yol açabilecek uyku apnesinin bir göstergesi de olabilir. Uyku apnesi, uyku sırasında tam veya kısmi havayolu tıkanması sonucunda normal solunumun ve uyku yapısının bozulmasıdır. Tıkayıcı uyku apne sendromu, yenidoğan döneminden ergenliğe kadar her yaş grubunda görülebilir; ancak en sık 2-6 yaş arasındaki çocuklarda bademcik ve geniz eti büyümesine bağlı olarak oluşur.
Okul başarısızlığının altında uyku sorunları yatabilir
Okul başarısı için kaliteli uyku sağlıklı beslenme kadar önemlidir. Uyku apne sendromu olan çocuklarda sık uyanmalar ve oksijen düşüklüğü uyku kalitesini etkileyebilir. Birçok bilimsel çalışma uyku apnelerinin, okul başarısında düşüşe ve davranışsal sorunlara yol açabileceğini göstermektedir.
Büyüme geriliği ve öğrenme bozukluğuna neden olabilir
Uyku apnesi; büyüme-gelişmenin bozulması, geceleri idrar kaçırma, öğrenme bozuklukları, zihinsel faaliyetlerin olumsuz etkilenmesi gibi şikayetlere yol açabilir. Hatta kalp yetersizliğine kadar gidebilmektedir. Üst solunum yolları enfeksiyonları sırasında ortaya çıkan basit horlamanın zararı yoktur. Ancak çocuklar hasta olmamalarına rağmen horluyor ve geceleri nefesleri duruyorsa (uyku apnesi oluyorsa) bu durum ortada ciddi bir sorun olduğu anlamına gelmektedir.
Sigara dumanına maruz kalan çocuklar risk altında
Uyku apnesi sıklığı; ailesinde apne hikayesi olan, evde sigara dumanına maruz kalan ve erken doğan çocuklarda daha yüksektir. Bademcik ve geniz eti büyüklüğü, uyku apnesi açısından en önemli risk faktörleridir. İstanbul'da ilkokul çağındaki çocukları kapsayan bir çalışmada, kronik horlama sıklığı %7 olarak belirlenmiştir. Ancak her horlayan çocukta uyku apnesi görülmediği bilinmesi gereken bir gerçektir.
Obezite önemli bir risk faktörü
Uyku apnesi olan erişkinler genellikle fazla kiloludur. Ancak çocuklarda ağırlık normal olabilir hatta kilo almama durumu gözlemlenebilir. Özellikle ergenlikte uyku apne sendromu obeziteye bağlı olarak da görülebilir. Yağ dokusunun havayolunu çevreleyen kaslar ve yumuşak dokuda birikmesi ve boyundan bası, obez hastalarda üst havayolunun daralmasına yol açarak apneye neden olur. Alerjik saman nezlesi olan çocuklarda tıkayıcı uyku apne sendromu sık görülür.
Uyku apnesinden şüphelenilmesi gereken durumlar
• Çocuğunuz hasta olmadığı zamanlarda da horluyorsa,
• Uykuda nefes almakta zorluk çekiyorsa,
• Uyku sırasında huzursuzsa,
• Terlemesi ve geceleri idrar kaçırması varsa mutlaka bir uzmana başvurulmalıdır.
Gündüzleri dikkat etmeniz gerekenler
Eğer çocuğunuz hep ağızdan nefes alıyor, sık sık üst solunum yolu enfeksiyonu geçiriyor, devamlı burnu akıyor, tekrarlayan orta kulak iltihabı oluyor ve duyma sorunları yaşıyor ise ilk olarak uyku apnesi akla gelmelidir. Çocuklarda büyük geniz eti ve bademcik iştahta azalma, yutma güçlüğü, sık bulantı kusmalara neden olabilir.
Uykudaki bulgular önemli
Ebeveynlerin verdiği bilgiler doğrultusunda, çocuğun detaylı kulak burun boğaz muayenesinin yapılması, kafa grafilerinin çekilmesi, hastanın uyku sırasında izlenmesi ya da uyku video görüntülerinin seyredilmesi uyku apnesi ile ilgili bir fikir verebilir ama kesin tanı için yeterli değildir. Bu hastalarda kesin tanı, uyku testi (polisomnografi) ile konur. Uyku testi; uyku laboratuvarında çocuğun nefesini, oksijenini ve uykusunu değerlendiren bir testtir. Kan alınmasını ya da radyasyona maruz kalmasını gerektirmez, çocuğun canını yakacak bir girişim içermez. Bu test sayesinde horlayan çocukta tıkayıcı apnenin olup olmadığı tespit edilip, varsa derecesi belirlenir ve tedavi planı yapılır. Orta-ağır derecede uyku apne varlığı tespit edilen veya duyma sorunları olan çocuklarda geniz eti ve bademcikler büyük ise ameliyat ile tedavi yoluna gidilmektedir.