Karnabahar Yetiştirme Tekniği

Karnabahar üretimi tohumdan üretilmiş fidelerle yapılmaktadır. Karnabahar ülkemizde yaz sonu, sonbahar ve kış periyotlarında yetiştirilir. Dış ülkelerde ise senenin her mevsiminde yetiştiriciliği yapılmaktadır. Bu amaçla önce fideler yetiştirilir, daha sonra ise fidelerin dikimi yapılır.

Karnabaharlarda kaliteli ürün alabilmek fide yetiştiriciliğindeki başarıya bağlıdır. Fidelerin yetiştiriciliği, ülkemizde soğuk yaslıklarda yapılmaktadır. Karnabahar tohumlarının yastığa ekimi, lahanalardan yedi veya on gün sonra yapılır. Pratik olarak fideler kuzey bölgelerde taçlar yaz aylarındaki yüksek sıcaklıklardan evvel olgunlaşacak ve erken ilkbaharda ürün alınacak şekilde dikilir. Karnabaharlar için 5–7 haftalık bir fide dönemi hesaplanır. Tohum ekimi 10 gün veya 15 gün arayla, periyodik ekimler yapılarak hasat periyodu uzatılabilir. Ülkemizde tohumlar yastıklara, Mart–Nisan–Mayıs ayından itibaren ekilmeye başlar.

Tohumların ekimi serpme veya sıraya yapılır. Serpme ekimde m2’ye 2–5 gr tohum hesaplanır. Sıraya ekimlerde ise sıra arası 5 cm olacak şekilde 2–3 gr tohum atılır. Tohum ekiminin sık yapılması arzu edilmez. Sıklıktan dolayı fideler rahat bir şekilde gelişemedikleri gibi, gövde kısımları da cılız uzar, şekil bozuklukları ve çürümeler görülür. Zaten bu tip fidelerin dikiminin yapılması gerekir. Karnabaharda fide toprağı besin maddelerince zengin olmalıdır. Fakir topraklarda yetiştirilen fideler tarlada küçük taçlar oluşturur. SHOEMAKER (1949), en uygun fide toprağını 3 kısım iyi yanmış ahır gübresi ile 5 kısım kumlu–killi toprak karışımından elde edilebileceğini, NIEUWHOF (1969) ise; aşağıdaki toprak karışımlarının daha uygun olacağını açıklamaktadır.

2/3 çürümüş yaprak – 1/3 bahçe toprağı
1/2 yanmış ahır gübresi – 1/2 bahçe toprağı
1/4 çürümüş yaprak – 1/4 yanmış ahır gübresi – 1/2 kum
1/3 yanmış ahır gübresi – 1/3 turba toprağı – 1/3 bahçe toprağı.

Bu karışımlara, karnabaharda sık sık noksanlıkları ortaya çıkan mikro elementler ve özellikle molibdenin karıştırılması uygun olur. Ülkemizde fideler yastıklardan alınıp doğrudan yerlerine dikildikleri halde, dış ülkelerde 2 yapraklı devrede saksı veya torbalara şaşırtılmaktadır. Böylece fideler daha geniş bir ortamda geliştirilmekte ve daha iyi pişkinleştirilmektedir.

Karnabahar fideleri dikim olgunluğuna geldiklerinde, vakit geçirmeden yastıktan alınmalıdır. Yastıkta lüzumsuz yere fazla bekletilmeleri halinde, ileriki dönem büyümelerinde bir duraklama meydana gelir ve bu tip bitkiler dikim sonrası ufak ve gevşek taç oluşturur.

Dikimde, aynı gelişme devresindeki fideleri kullanmak gerekir. Aksi taktirde dikimden sonra bitkiler arasında gelişme farklılıkları görülür, hasat aynı zamanda yapılamaz, hatta bazı bitkiler hiç taç oluşturamaz, bir kısmı da erken ve gevşek taç oluşturup, çiçeğe kalkar. Bütün bunlar verimi ve kaliteyi düşüren bir faktör olarak karşımıza çıkar. Dikimde, genellikle 7–8 yaprağı tam gelişmiş, gövdesi düzgün ve yaprakları sararmamış fideler kullanılır. Yaprak sapı olmayan, kalın yapraklı ve gövdeli fideler kullanılmamalıdır. Çünkü bu fideler yeterli yaprak oluşturamadıklarından, bunlardan da küçük ve gevşek taçlar meydana gelir. Karnabahar fideleri bölgenin iklim koşullarına göre değişmekle birlikte kışı soğuk geçen bölgelerde Haziran–Temmuz, sıcak bölgelerde ise Ağustos-Eylül aylarında dikilir. Yalnız bu dikim zamanları çeşidin erkenci veya geççi oluşuna göre farklılık gösterebilir. Genellikle dikimden hasada kadar geçen süre erkenci çeşitlerde 70–90 gün, geççi çeşitlerde ise 100–120 gündür.


Karnabaharda sulama, salma olarak yapılacaksa tavalar, karık yöntemiyle yapılacaksa masuralar kullanılır. Dikimde bitkilere verilecek aralık ve mesafeler çeşidin erkenci veya geççi oluşuyla, taçların büyüklüğüne göre ayarlanır. Çoğunlukla dikim, 40x40, 50x50, 50x60, 60x60, 70x70 cm aralık ve mesafede yapılır. Geççi çeşitlerde mesafeler biraz daha geniş tutulur. Masuralara, tek ve çift sıralı dikim yapılabilir. Bu durumda mesafeler tek sırada 40x60, 50x70 cm ve çift sıra dikimde 40x40x60 veya 50x50x70 cm olacak şekilde ayarlanır.

Dikimden sonra can suyu verilir ve lahanada uygulanan çapalama, ot alma, sulama ve mücadele işlemleri aynen karnabaharda da yapılır. Karnabaharda özellikle sulamaya özen gösterilmelidir. Kurak havalarda sulama, daha fazla önem kazanır. Çünkü taç oluşumu dönemindeki yüksek sıcaklıklar daha önce de belirtildiği gibi erken çiçeklenmeye neden olarak taç kalitesini bozmaktadır. Karnabahar taçlarının renkleri ışıkla temas ettiklerinde, güneşin ültraviyole ışınlarının etkisiyle beyazdan sarıya döner.

Bunun için tacın güneş ışıklarını görmemesi gerekir. İç yaprakların tacın üzerini örtüp örtmemesi bir çeşit özelliğidir. Bu nedenle çeşit ıslahında bu durum da göz önünde bulundurulur ve yaprakları tacın üstünü örten çeşitler ıslah edilmesine gidilir. Tacın üstü yapraklarla örtülü olan çeşitlerde, taçlar sıklıklarını sıcak zamanlarda 5–10 gün, soğuk zamanlarda 20-30 gün kadar koruyabilir. Şayet tacın üstü yapraklarla örtülmeyen çeşitler yetiştiriliyorsa, çoğunlukla karnabaharın iç yapraklardan 1-2’si kırılarak tacın üzeri örtülür veya tacın kenarındaki yaprakların çevresi iple bağlanır veya lastikle sıkıştırılır.