Jan Tinbergen Kimdir?

[YeşiL6]

Jan Tinbergen Kimdir?



(d. 12 Nisan 1903, Lahey – ö. 9 Haziran 1994, Lahey)

Hollandalı iktisatçı.

Ragnar Frisch ile birlikte ekonometrinin kurucularından olan ve az gelişmiş ülkelerde ekonomik planlama konusunda yaptığı çalışmalarla tanınmış bir iktisatçıdır.

Beş çocuklu bir ailenin ilk çocuğuydu. Hemen tüm aile üyeleri, bilim alanında yetkin kişilerdi. Babası bir ortaokulda dilbilim hocasıydı. Tinbergen’in bilimsel eserlerinde basit bir dil kullanmasında babasının önemli bir etkisi vardır. Ailede politik ilgi de oldukça gelişmişti. Jan Tinbergen bu ilgiden etkilenerek önce Sosyalist Gençlik Örgütü’ne, sonra da Sosyal Demokrat Parti’ye girdi. Siyasi fikirleri dolayısıyla askerlik yapmayı reddetti ve bunun yerine hükümet emrinde mecburi hizmete girdi. Mecburi hizmetinin bir bölümünü Merkezi İstatistik Bürosu’nda yaptı.

Bir dönem üniversitede asistanlık yaptıktan sonra, bu büroya yeniden döndü. Üniversitede fizik okumuştu. Ancak doktora tezi, “Fizik ve Ekonomide Minimum Problemler” adını taşıyordu. Bu tezden sonra ilgisi giderek ekonomi alanına kaydı. Ancak gerek üniversite eğitiminin getirdiği matematik bilgisi, gerek istatistik bürosundaki çalışmalarıyla edindiği istatistik tecrübesi ekonomi alanında bu iki bilim dalını uygulamayı denemesine neden oldu. Tinbergen bu çalışma tarzını konjonktür dalgalanmaları konusuna uygulamayı denedi. Gerek bu dalgalanmaları açıklayan, gerekse konjonktür teorilerini amprik olarak test etmeyi amaçlayan ekonometrik modeller kurdu. Bu çalışmalarda Keynes düşüncesinin öğeleri bulunmasına karşın, Keynes’ten hayli eleştiri aldı. 1960’lara kadar da gereken ilgiyi görmedi.

Tinbergen daha sonraları refah ekonomisi ve kalkınma planlaması alanında çalıştı. Özellikle bu dalda birçok uluslararası kuruluş adına görev yaptı. Çeşitli planlama teknikleri geliştirdi. Gelir dağılımı konusunda çalıştı.

Türkiye'de Devlet Planlama Teşkilatının kuruluşunda aktif görev aldı. İlk planların input-output analizlerine dayalı olarak yapılmasında öncü rol oynadı.

Gelir dağılımının adilleştirilmesi yönünde tavır aldı. Ancak analizlerinde gelirin adilleştirilmesinden ziyade refahın adilleştirilmesini işliyordu. 1969 yılında Ragner Frisch’le birlikte “dinamik modelleri geliştirerek ekonomik analizlere uygulayan” çalışmalarıyla Nobel Ekonomi Ödülü’nü aldı.

Önemli eserleri

Business Cycles in the United States, 1919–1932 (1939)
Statistical Testing of Business-Cycle Theories (1939)
International Economic Cooperation (1946)