Forum Aski - Türkiye'nin En Eğlenceli Forumu - YGS Biyoloji Sinir Sistemi Konu Anlatımı

YGS Biyoloji Sinir Sistemi Konu Anlatımı

SİNİR SİSTEMİ

Ders Notumuzda Sindirim Sistemleri, Sindirim Çeşitleri(Mekanik sindirim,Kimyasal sindirim,Hücre içi sindirim Hücre dışı sindirim evreleri),Holozoik beslenen hayvanlarda sindirim,Sindirim sisteminde özelleşmiş yapılar (kursak, taşlık vb), İnsanlarda Sindirim Sistemi, Omurgalılar-Omurgasızlar-Tek hücrelilerde sindirim ve daha fazlasını bulabilirsiniz.

Bitkiler:

Bitkilerin sinir sistemi yoktur. Ama bitkilerde dışarıdan gelen uyarılara karşı durum değiştirerek tepki verirler.Bu durum değişiklilerinin temel sebebi hormonlardır.

Tek Hücrelilerde Sinirsel Denetim:

Bir hücrelerde sinirsel denetim sistemi yoktur. Bu canlılar dışarıdan gelen uyarıların vücut yüzeylerinde gelişen organlarla alırlar.

Amip: Yalancı Ayak
Öglena: Kamçı ile uyarıları alarak tepki verirler.
Paramesyum: Siller
Omurgasızlarda Sinir Sistemi:

Omurgasızlarda merkezi sinir sistemi yoktur. Bu canlılarda tüm vücut yüzeyindedir. Sinirsel iletim mekanizması gelişmiştir. 3 tane sistem vardır.

Ağsı Sinir Sitemi: Hidralarda (bütün vücut)
Işınsal ( Radyal) Sinir Sistemi: Deniz anası
İp merdiven Sinir Sistemi: Solucanlarda: vücudun iki yanında uzanan sinir kardonları canlının baş bölgesinde birleşerek daha sonradan merkezi sinir sistemini oluşturarak gansliyonları oluştur. Gangliyonlar Canlının beyni durumundadır. Vücudun iki yanından uzanan sinir kardonları birbirine sinir hücrelerine birleşmiştir. İp merdiven sinir sistemi canlılarda gelişen sinir sisteminin en basit halidir.
Omurgalılarda Sinir Sistemi:

Omurgalılarda en basit sinir sistemi balıklarda en gelişmişi memelilerde bulunur. Balıklardan memelilere doğru gittikçe beyin yarım küreleri belirginleşir ve kıvrımları artar. Ayrıca beyincik gelişiminde omurgalılar için önemlidir. Beyinciğin büyüklüğü hareket yeteneği ile doğru orantılıdır. Beyincik balık ve kuşlarda büyük , sürüngenlerde küçük memelilerde büyük ve en gelişmiştir.

SİNİR HÜCRESİ:

Sinir hücrelerimizin bazılarında iletimin hızlanması için miyalin kılıfı bulunur. Miyalin kılıf iletimi 10 kat artırır. Bu kılıf içerisinde iletimin hızlanması için Ranvier boğumları bulunur. Nöronların Akson uçunda Schwann kılıfı bunur. Schwann kılıfı aksonun onarılmasını sağlar. Sinir hücreleri kendini yenileyemez. Setrozomları yoktur.

Sinir hücreleri uyartıları, dendirirlerinden alır aksona doğru iletirler. Sinir sistemleri birbirine sinaps denilen ağlantı yerleri ile bağlıdır. Sinapslar da uyartılar aksondan dedirte doğrudur.. Nörotransmitter maddeler uyartıların diğer sini hücrelerine geçmesini sağlar

Sinir hücrelerinin görevi; içeriden ve dışarından gelen uyartıları kasarla ve bezlere iletirler. Sinir hücreleri uyartıları elektriksel veya kimyasal değişimlerle iletiriler. Nöronların aksonunda uyartının ilerlemesi için dışı + yükle, içi – yükle yükldür. Kimyasal olacakta Aksonun dış kısmı sodyum (Na) iç kısmı potasyum (K) mineralleri vardır.

Sinir Hücre Çeşitler:

Görevleri bakımında 3’e ayrılır.Duyu, motor ve Ara Nöron.

Duyu Nöronu: Duyu organlarında Uyartıları alıp merkezi sinir sistemine ileten nöronlardır.
Motor Nöronu: Merkesi sinir sisteminden aldığı yarıları kasarla ve bezlere iletirler.
Ara Nöron: Motor ve Duyu Nöronların bağlanmasını sağlar. Merkezi sinir sisteminde bu görevini yapar
İmpuls Oluşumu ve İletimi:

Canlının iç ve dış çevresinden gelen ve onun tepki vermesini sağlayan etkenlere uyaran nedir. Uyaranlar; kimyasal madde, ışık, ısı, basınç vb. Uyaranların canlıda oluşturduğu etkilere uyartı denir. Uyartıların nöronlar üzerinde oluşturduğu elektriksel ve kimyasal değişikliklere impuls nedir. Nöronlarda impulsun oluşabilmesi için uyartının şiddeti önemlidir. Bu şiddet eşik şiddet ( eşik değer) düzeyidir. Nöronlar eşik şiddetin altındaki uyarılara tepki vermezler. Eşik şiddete ve eşik şiddetin üzerindeki uyarılara aynı oranda tepki verirler. Bu durum ya hep ya hiç yasasıdır. nöronlarda impuls oluşurken ve iletilirken. Polarize, depolorize, Repolorize olayları olur.

Polarize: Dinlenme haindeki nöronlarda elektriksel ve kimyasal oluşum dışı + , içi – dışında Na, içinde K yüklüdür.
Depolarize: Nörona uyarı geldiğinde aksonun ucundan başlayarak elektriksel ve kimyasal yükler yer değiştirir.
Repolarize: Uyartı akson boyunca ilerlerken depolrize durumdaki bölüm polarize duruma geçer. Aksonun diğer bölümünde depollorize devam eder. Nörondan uyartılar ilerlerken uyartının geçtiği bölümün eski haline dönmesine denir.

Akson boyunca impuls ilerlerken oluşan polarize, depolorize ve repolorize, miyalininli nöronlarda Depolarize ve repolorize olayları miyalin kılıfının oluşması ile meydana gelen Ranvier boğumlarında gerçekleşir. Bu yüzden İmpuls iletimi hızlıdır. Atlatarak iletim sağladığı için atlamalı iletim denir.

Impuls iletilirken oksijen kullanılır. Atp harcanır. Karbondioksit ve ısı açığa çıkar.

Aksonun çapı artıkça impulsun denetim hızı da artar. Çünkü Çap büyük olursa iç direnç küçülür.

İmpuls Sayısını etkileyen Faktörler:

Uyartının Frekansı
Uyartının şiddeti
Uyarının süresi
Nöronların sayısı
Nöronların dizilişi
Nöronlar arasındaki bağlantı
Uyartı eşik şiddetinin üstünde odlunda impuls hızı ve etkisi değişmez. Fakat sayısı değişir. İmpulsun sayısı tepkime derecesini artırır.

Sinaps:

Sinir sistemi oluşurken nöronların birbirine bağlandığı yere sinap denir. Sinapslar 1. Nöronun aksonu ile 2. Nöronun dendriti arasında gerçekleşir. Bu yüzden sinapslarda uyartının yönü aksondan dendrite doğurudr. Sinapslarda uyartı aktarılırken 1. Nöronun aksonunda salgılanılan Nörotransmitter maddeler impulsun 2. Nörona geçmesini sağlar.

Nörotransmitter maddeler:

Asteilkolin
Dofamin
Seatonin
Noradrenalin
Histamin
Nörotransmitter maddeler uyarı geldiğinde sinapslarda salgılanır. Impuls aynı şiddet ve özellikte diğer nörona aktarıldıktan sonra sinasplarda bulunan enzimler tarafından Nörotransmitter maddeler yok edilir. Böylece sinaps yeni bir impulsa hazırlanır. Duyularımızla aldığımız uyarılarla oluşan impuls her sinapstan rahat (serbest) geçemez. Buralarda geçici bir dirençle karşılaşır. Bu seçici direnç sayesinde impuls gitmesi gereken doku veya organa iletilir. Böylece bütün vücudun yarılması engellenmiş olur. Sinasplarda seçici direnci iki çeşitle gerçekleşir.

Kolaylaştırıcı Sinaps
Durdurucu Sinaps