Hidroelektrik Santral (HES) Nedir? Nasıl Çalışır? Etkileri Nelerdir?



Hidroelektrik Enerji Nedir?

Belli bir miktar yükseklik kazandırılan suyun (sıvının) sahip olduğu potansiyel enerjiye, “hidrolik enerji” denir. İşte bu hidrolik enerji, ilk olarak bir takım düzeneklerin yardımı ile “mekanik enerji”ye çevrilir. Ardından, oluşturulan mekanik enerji, “elektrik enerjisi”ne dönüştürülür. Sahip olunan bu enerjiye, “hidroelektrik enerji” denir.

Hidroelektrik Santral Nedir ve Nasıl Çalışır?

Kamuoyunda “HES” kısaltması ile bilinen hidroelektrik santraller, hidroelektrik enerji üreten tesislerdir. Doğal ya da suni şekilde, belli bir yükseklik kazanmış olan su, kendisinden daha düşük seviyedeki türbinlere iletilmektedir. Alt seviyedeki türbin çarklarına, çok hızlı halde çarpan su, türbin milini döndürmektedir. Buna bağlı olarak, jeneratör çalışmaktadır ve elektrik enerjisi üretilmiş olmaktadır.

Yukarıda anlatılan düzenekler, barajlarda bulunmaktadır. İşte hidroelektrik santraller, bu sistemlerin yer aldığı tesislerin bütününe denmektedir.



Hidroelektrik Santral Kullanımının Dünya ve Türkiye’deki Durumu Nedir?

Yeryüzünün elektrik ihtiyacının büyük bir kısmı, bu santrallerde üretilmektedir. Hidroelektrik enerji, dünyanın tamamındaki elektrik ihtiyacının %19’luk kısmına denk gelmektedir. Aynı zamanda bu enerji, önemli bir kavram olan “yenilenebilir enerji”nin %69′luk dilimini de karşılamaktadır. Türkiye’de ise, 150 adetten fazla işletilen HES bulunmaktadır. Bakanlık kaynaklarınca alınan bilgiye istinaden, 2009 yılındaki elektrik üretiminin %18,5′lik kısmı, hidroelektrik santrallerde üretilmiştir.



Hidroelektrik Santrallerin Ana Parçaları Nelerdir?

5484_1322311821_85daa95eb8783e946958f77ff3d5897e_6 57199249* Su Tutma Yapısı
* Su Alma Yapısı
* İletim Kanalı
* Cebri (Basınçlı) Borular
* Salyangoz
* Türbin
* Jeneratör
* Transformatörler
* Şalt alanı (Şalt Sahası)
* Diğer Teçhizatlar



Hidroelektrik Santrallerin İyi Ve Kötü Etkileri Nelerdir?

Baraj yapımından öncesinde gerçekleştirilen pek çok çalışma, baraj hazırlık ve tesislerin kurulum maliyetleri, bu santraller adına en büyük dezavantajlardan biridir. Yani, santral ve barajın yatırım maliyeti, oldukça yüksektir. Üstelik, yapılan onlarca çalışmanın sonucunda, santral ya da barajın kurulmama riski de olduğu için, boşa para harcama riski de bulunmaktadır.

İşin ekonomik boyutunun dışında, bu santrallerin çok daha kötü bir etkisi de, doğal yaşama ve çevreye zarar veriyor oluşlarıdır. Ki bu durum, kitlesel protestoların ve HES’’lere olan baş kaldırıların da temelinde yer almaktadır. Hidroelektrik santraller, doğal ve vahşi hayata, bununla birlikte doğal kaynaklara zarar vermektedirler. Bunun yanı sıra, o coğrafyada yer alan bölgesel kültürlerin ve tarihi eserlerin yok edilmesi, tüketilen suyun kalitesine negatif yönde etki edilmesi gibi zararları da, HES’lerin dezavantajlarındandır. Ayrıca, bu tesisler için pek çok sayıda ağaç kesildiği de unutulmamalıdır.

Hidroelektrik santraller ile ilgili, avantaj olarak sayılabilecek noktalardan bahsedecek olduğumuzda ise, yatırım maliyetinin ardından gerekli olan ham madde giderinin az maliyetli olduğu, çünkü su kullanıldığı söylenebilmektedir. Aynı zamanda, hava kirliliği konusunda da çok büyük problem yaşatmamaktadır.

Tüm bunlara ek olarak, HES’lerin bulunduğu çevrenin su ihtiyacını karşılayabildiği, sel ve taşkınları önlediği, iklimde yumuşama yaratabildiği, santralin varlığından dolayı ulaşım açısından da kolaylık yaşatabildiği, tarım arazilerinin sulanmasına katkı sağlayabildiği şeklinde bir takım olumluluklar da söylenebilmektedir.