Erno Rubik ve Rubik Küpün İcadı



Erno Rubik adı tanıdık geldiyse size bunun nedeni büyük olasılık, Rubik 3374_images Küpüdür. Erno Rubik 13 Temmuz 1944 yılında İkinci Dünya Savaşı sırasında Budapeşte’de dünyaya geldi. Mucit, heykeltraş ve prefösör olan Rubik’in babası planör fabrikası olan bir uçak mühendisi annes ise şairdi.

Academy of Applied Arts and Crafts da mimarlık ve tasarım eğitimi alan Rubik, 1971 den 1975 e değin mimarlık yaptı. Daha sonra akademik dünyaya dönüş yaparak Budapeste College of Appilie Arts’da profösör oldu. Boş zamanlarında model tasarlıyor ve üç boyutlu tasarımlar üzerinde çalışıyordu. 1980 lerin başında, “ve oyunlar” adındaki oyun ve bilmece bulmaca dergisinin baş editörü oldu. 1983 de ise mobilya ve oyun tasarladığı Rubik Studio adlı kendi şirketini kurdu. 1990 yılında Maca Mühendislik Akademisinin başkanı oldu. Burada özelikle yetenekli genç mühendislere ve endüstriyel tasarımcılara destek olmak amacıyla Uluslararası Rubik Vakfını kurdu.

Rubik Küpünü geliştirmekteki asıl amacı tarihin en çok satılan oyuncaklarından birini üretmek değildi. Yapısal tasarım sorunu Rubik’in ilgisini çekmişti. Rubik’in küpünde 26 adet küçük küp büyük küpü oluşturmaktaydı.1974 yılında küpün ilk düzgün ve gerçek modelini tamamladığında altı yüzündeki renkleri aynı duruma getirmenin hiçte kolay olmadığının farkına vardı.Küpü yüne aynı biçime getirip getiremeyeceğinden bile emin değildi.

Rubik, oyuncağa Macar patanti almak için 1975 yılı Ocak ayında başvuruda bulundu. 1977 yılında Sihirli Küp Macaristan’da üretilmeye başlandı.Pazarlama ve tanıtım kampanyalarından yoksun olsa da ilk patlaması Avrupa’da gerçekleşti. Batı akademik dünyasından da küpe büyük ilgi vardı.

Başvurusuna onay 1997 yılının başında geldi ve ilk küpler 1977 yılının sonlarında piyasaya çıktı. Yaklaşık olarak aynı zamanlarda iki kişi daha benzer patentler için başvuruda bulunmuştu. Rubik’ten bir yıl sonra Terutoshi de oninkine çok benzeyen bir küp için Japon patenti almaya çalışmıştı. Amerikalı Larry Nichols, Rubikten önce parçaları birbirine mıknatısla tutan bir küp için patent almıştı. Nicholsun geliştirdiğini geliştirdiğini satmayı, aralarında sonradan Rubikin küpünün haklarını satın alan İdeal Toy Corporation’ın da bulunduğu tüm oyuncak fabrikaları reddetmişti.

Macar iş adamı Tibor Laczi küpü keşfeden ve onun daha büyük kitlelere yayılmasını sağlayan kişiydi. Laczi birgün kahvesini yudumlarken, bir garsonun elinde küpü gördü, Amatör bir matematikçi olan Laczinin ilgisini çekmişti bu.

“Rubik odaya ilk adımı attığında çıkarıp para veresim geldi, dilenciden hiçbir farkı yoktu ve çok kötü giyinmişti. Ancak bir dahi ile karşı karşıya olduğumu biliyordum. Ve dedim ki bunu milyonlara satabiliriz.” Bu sözler Laczi nin Rubik ile görüşmesinden hemen sonra söylediği sözlerdi.

Laczi küpü Nünberk Oyuncak Fuarında tanıttı, küple dolaşırkenİngiliz oyuncak uzmanı Kremer ile tanışmayı başladı. Kremer, Rubik Küpünün mükemmel birşey olduğunu düşünüyordu.

Laczi ve Kremer işbirliği yaptılar. Üreticiler ve sektörün öteki birimleri küpü etkileyici bulsalarda, hepsinin ortak bir görüşür vardı: Üretilmesi zor ve masraflıydı, halka sunulacak bir bulmaca olmaktan çok belirli bir kesime akademisyen zihniyete seslenen bir oyundu.

Yılmayan ikili, yavaş yavaş da olsa yol alıyorlardı. Küpün karmaşık yapısı ve o zamanki Macaristan ekonomik koşulları göz önüne alındığında, bu hiçte kolay bir girişim değildi.

Bu arada İngiliz matematikçi David Singmaster, küpün ortaya çıkardığı teorik problemlerle ve çıkan farklı sonuçlarla yakından ilgilenmeye başladı. Haziran 1979 da gazeteye bir makale yazdı. Bu küple ilgili Macaristan dışındaki ilk makaleydi ve dünya çapında akademik çevrelerin dikkatini çekmişti.

1980 yılında Londra, Paris, New York’taki oyuncak fuarlarında küp kimi zaman Erno Rubik in kendisi tarafından sergilendi. Siparişlerin giderek arttırıyordu.

Rubik Küpüne Macaristanda ilk önce Sihirli Küp adı verilmişti. 1980 yılında İdeal Toys küpü Gordion Düğümü olarak adlandırmayı düşünse de Rubik Küpü’ne karar verilmiştir. İdeal Toys telif haklarını alacağı oyuncağın en azından tanınabilir bir adı olmasını istedi.Böylelikle Rubik Küpü yaygınlaştı.

Küp fanatikleri kulüpler kurdular. Los Angelaslı olan ve 16 yaşındaki Vietnamlı lise öğrencisi Minh, Haziran 1982 de Budapeşte de düzenlenen dünya şampiyonasını küpü 22,95 saniyede düzene sokarak kazandı. Küpü çözen en genç kişilerden biri yedi yaşındaki Norveçli Lars-Erik Andersondu. Sık sık küpü çözmeyei başarıyordu. ancak bunu nasıl yaptığını açıklayamıyordu.

Amerika’ya ise ilk mayıs 1980 de ihraç edildi.Macar akrist Zsa Zsa 5 mayıs 1980 de bir hollwod partisiyle Rubik Küpünü Amerikaya tanıttı.1980-1982 yılları arasında yüzmilyonun üstünde bir satış yaptı.İngilterede 1981 yılında popüler koleksiyon parçalarından biri, üzerinde Prens Charles ve Lady Diana Sprencerin olduğu Rubik Küpüydü.Oddzon tarafından Amerika da yapılan bir ankete göre Rubik adından ve küpten nüfusun yüzde 85 i haberdardı. Küpün herbir tarafında aynı renk olacak biçimde getirmek için gereken en az sayıdaki hamleye en kısa yola “Tanrının Algoritması” deniyor.Bu sayı elli olarak hesaplanmış olsa da sayının yirmilere değin düşebileceği düşünülüyor. Rubik Küpü için yalnızca bir doğru ve yaklaşık 43 kentilyon yanlış yanıt vardır.Dünya nüfusunun 8 de biri, tarihin en popüler bulmacası ve Erno Rubik in parlak düşüncesi olan Küpü ele almıştır.


Rubik Küpü İngiliz dilinin bir sözcüğü biçimine geldi ve Oxford İngilizce sözlük’te yer alarak resmi bir statü kazandı. dönemin önde gelen macar yazarlarından Andras Mezey tamamı küple ilgili olan bir müzikal oyun yazdı.

Aynı zamanda kominist rejime eleştirel yaklaşan bu oyun Büyük Budapeşte tiyatrosunda art arda üç sezon oynandı. Küpün uluslararası ünü ve ihracattaki başarısı en sonunda kominizmden kapitalizme geçen Macar ekonomisinin 1981-1985 yılları arasında değişimine ve libarelleşmesine katkıda bulunan etkenlerdendi.

Almanya Düsseldosrfta frasu schmidtin 1981 yılında açtığı boşanma davasındaki gerekçeleri arasında eşi Gundarın Küp yüzünden kendisiyle hiç ilgilenmemesi ve küple uğraşmaktan yorgun düşüp kendisine hiç zaman ayırmaması da vardı.

Çok zeki olacaksınız ya da çok şanslı. Şansınız 43 kentrilyonda bir. Zeka Küpü olarak da bilinen Rubik Küpünden sizinde evinizde varsa bir tane alın elinize başlayın denemeye, bakarsınız yeni bir dünya rekoru çıkar sizden.