Klarnet Nedir?

[DeRDeST]

Klarnet Nedir?

Klarnet, sert ve dayanıklı ağaçlardan yapılan, gövdesi silindir biçiminde, üflemeli bir çalgı türüdür. Diğer adı gırnata olan klarnet genellikle de abanoz ve sedir ağacından yapılmaktadır. Klarnetin, sert kauçuk olan ebonitten ve metalden de yapılanları vardır.

Klarnetler; Kafalık (Bek), Fıçı (Barel), Üst gövde, Alt gövde, Kalak (Pavillon) olmak üzere beş farklı parçanın birleşmesi ile oluşur. Klarnetin gövdesinde bulunan ses deliklerini açmaya ve kapatmaya yarayan metal bir mekanizma mevcuttur. Kalak bölümü ise obuaya göre daha geniştir. Kamış parçası özenle yontulup, biçimlendirilir ve üzerine ağızlık takılır. Klarnetin kamışı tek kanatlıdır. Klarnetin üflenmesi ile titreşime geçirilen kamış, boru içindeki havayı titreştirir. Bu şekilde ses elde edilir. Klarnet, sol eli yukarıda ve sağ el aşağıya gelecek şekilde az bir eğimle aşağı doğru tutulur. Klarnetin, gürlük kontrölü açısından çok yetenekli bir çalgı olması, en önemli özelliklerinden biridir. Bir diğer özelliği ise çok kısık ve çok gür sesle çalınabilmesidir. Klarnet, çeviklik bakımından flüte çok benzemektedir.

19. yüzyılda Chalumeau (Şalümo) adıyla orkestralarda kullanılan nefesli saz, Denner adlı çalgı yapım ustası tarafından geliştirilerek bugünkü halini almıştır. 18. yüzyılda keşfedilen klarnetin oda orkestralarına dahil edilmesinde ve yaygınlaşmasında Mozart’ın büyük rolü olmuştur. 1600’lü yıllarda 1,5 oktav ses genişliği veren klarnet, Mozart’ın konçertosunda yumuşak ve koyu sesiyle dinleyenleri büyülemiştir. Bu yıllarda klasik, caz ve pop orkestralarının vazgeçilmez sesi olan klarnet, bugün konservatuarlarda ve müzik literatüründe yerini almıştır.

Klarnetlerden sadece dört tanesi sürekli olarak orkestrada kullanılır. Bunlar; Mi bemol küçük klarnet, La klarnet, Si bemol klarnet, Si bemol bas klarnettir. Orkestra içinde hızlı, parlak ve etkileyici pasajlardan geniş duygusal ve yumuşak ezgilere kadar geniş yelpazede görev alır. Duru, yumuşak ve parlak ses rengi diğer tahta üflemeli çalgılarla iyi kaynaşır. Klarnetin en önemli görevleri; diğer çalgılardaki temaları katlamak ve gerektiğinde arka plandaki armonileri sağlayıp, eşlik figürlerini seslendirmektir.

Dünyaca ünlü klarnet virtüözleri Woody Allen, Sarah Elbaz, Alain Damiens ve Giora Feidman’dır. Türkiye'de ise klarnet dendiğinde ilk akla gelen isimler, eskilerden Mustafa Kandıralı, son yıllarda ise Bülent Altınbaş, Hüsnü Şenlendirici, Göksun Çavdar, Serkan Çağrı ve Tolga Akşit’dir.