Güherçile nedir?

Tabiatta bulunan sodyum ve potasyum nitratlara denir. Güherçile, ŞiH ve Peru'da çok bulunur. Bu sebeple iyisi «Şii! güherçilesi» adiyle meşhurdur. Endüstride, azotlu bileşiklerin yapılmasında kullanılmaktaydı. Şimdi bu alanda havanın azotundan yararlanılmaktadır. Gübre ve patlayıcı madde endüstrisinde kullanılmaktadır. Renksiz ya da beyaz renkte, granüle( bir madenin en küçük tanesi, sitoplazmada bulunan en küçük tanecikler) ya da kristalize( yapı elemanları belirli bir kurala bağlı olarak, çevrimsel bir şekilde sıralanmış olan katı madde) durumda, kokusuz, acı-tuzlu tatta olan bir maddedir.

Suda çok, etanol de az çözünür. Çözünürlüğü sıcaklıkla birlikte artar. 333 derecede eriyen bir maddedir. Güherçile toprakta mayaların etkisiyle oluşur. Özellikle Hindistan ve Mısırda çok bulunur. Günümüzde Şili güherçilesi( sodyum nitrat) potasyum klorürle sulu ortamda kaynatılmasıyla elde edilir. Çok kuvvetli oksitleyici bir madde olan güherçile, asit ortamda birçok maddeyi okside edebilecek güce sahiptir. Güherçile özellikle barut ve patlayıcı madde yapımında oksitleyici olarak kullanılır.

Bunun dışında metalürjide(metal bilimi, kimya), madenlerin oksitlenmesinde, cam ve kibrit yapımında, tütünün yanıcı duruma getirilmesinde, dondurucu karışımlarda, etlerin konserve edilmesinde, diğer konserve türlerinde, mum filtrelerinin yapılmasında ve tarımda gübre olarak da kullanılmaktadır. Tıpta haricen antiseptik olarak güherçileden yararlanılır. Uzun süre güherçile etkisinde kalmak anemi ve nefrite hastalıklarına sebep olmaktadır.

Siyah barutun üç unsurundan en önemlisini tekil eden ve büyük bir kısmını oluturan, ayrıca dumansız barutlarda da kullanılan ve külçe halinde madeni bir maddeden oluan Güherçile eskiden barut yapımında kullanılmıtır. XVIII. asırda çok daha hızlı bir ekilde yayılan ve yüzde 12,5 kömür, yüzde 12,5 kükürt ve yüzde 75 güherçile muamelesinden meydana gelen kara barutun da yine en önemli kısmını güherçile tekil etmitir . Normal baruta ilaveten kullanımda olan bir di
er barut türü ise dumansız top barutları olmutur.

Dumansız top barutu o günkü artlar içerisinde orduyi hümayunlara mensup sahra bataryaları istihdamında kullanılan ateli menfezler için topçulu
un mevcut terakkisine uygun olarak tedariki kaçınılmaz bir önem arz etmitir. Barut özellikle sava sırasında kendisine en çok ihtiyaç duyulan ve barı döneminde ise üzerinde hassasiyetle durulan bir madde olmutur. İlk defa Çinliler tarafından bulundu
una ve oradan da bütün Asya co
rafyasına ve Avrup1 a kıtasına yayıldı
ı kanaatinin hakim oldu
u barutun sava malzemesi haline gelmesi, sava alanlarında kullanılır olması de
erinin artmasına ve aranılan bir madde olmasına neden olmutur.

Kullanımı daha ziyade Haçlı seferleri sonrasında artmı olan barutun slam dünyasında yaygınlaması ise Osmanlı devleti zamanına tesadüf etmi ve bu dönemde hızla yaygınlık kazanmıtır7 . Baruta dayalı silahlar II. Dünya Savaı sırasında köklü de
iikliklere maruz kalmısa da bugünkü silahlanma yarıında barut tarihi de
erini ve özelli
ini korumaya devam etti
i görülür.

Sözlükte "güherçile" ne demek?
1. Tarımda gübre, hekimlikte ilaç olarak kullanılan, barut gibi patlayıcı maddeler yapımına yarayan, beyaz renkte ve ince billurlar durumunda bileşik bir madde, potasyum nitratgüherçile