Andromeda nedir?

Dünyada en iyi gözlenebilen Samanyolu dışı bir bulutsudur. Aynı adı taşıyan takım yıldızda bulunur. 2 milyon ışık yılı uzaklıktadır. Çapı 150.000 ışık yılıdır. Milyonlarca yıldızdan meydana gelir. Hemen hemen bütün bulutsular, Samanyolu'ndan uzaklaştıkları halde Andromeda saniyede 300 km.'lik bir hızla yaklaşan ender bulutsulardan biridir. On dokuzuncu asrın ortalarına kadar bunun uzakta bulunan çok büyük bir yıldız kümesi mi yoksa parlak bir gaz kütlesi mi olduğu kesinlik kazanmamıştı. 1864’de Sir William Higgins, bunun tayf’ının devamlı, bundan dolayı da ışığının yıldız ışığı olduğunu ortaya çıkardı
Samanyolu sistemine dahil olmadığını ve Andromeda’nın başka bir yıldızlar grubuna dahil olduğunu, 1920’de Edwin Hubbe 254 cm’lik teleskobunu kullanarak göstermiştir. Bu grubun parlak yıldızları büyük teleskopların yardımı ile alınan fotoğraflarda görülmüştür. Bilhassa ABD’nin Palomar Tepesindeki yansıtıcı teleskoplar ile yapılan çalışmalardan iyi neticeler alınmıştır. Yapılan gözlemler neticesinde Andromeda’nın dünyaya olan uzaklığının iki milyon ışık yılından daha fazla olduğu anlaşılmıştır.

Başka bir deyişle şu anda teleskoplarla görülebilen yıldız kümesi, bu galaksinin iki milyon yıl önceki halidir. Şu andaki durumu ise ancak iki milyon yıl sonra gözlenebilecektir. Bundan dolayı Samanyolu’ndan daha büyük olduğu anlaşılmıştır. Çapı tam 180.000 ışık yılı olan Andromeda Galaksisi’nin, içinde 300 milyar yıldız barındırdığı hesaplanmıştır. Büyük,spiral kollu bir elips biçimindedir. Bu kadar büyük bir uzaklıkta bulunmasına rağmen çıplak gözle sadece zayıf bir ışık lekesi olarak görülür. Görünen büyüklüğü ayın yarısı kadar olup, büyük bir teleskop olmaksızın sadece merkezi görülebilir.

Andromeda, tıpkı Samanyolu gibi sarmal bir galaksi ama görüntüler halka galaksiye dönüştüğünü gösteriyor. Tahminen bir trilyon yıldıza sahip olmasına(bu sayı Samanyolu’nda bulunan yıldız sayısının 4 katı) rağmen orantısız bir şekilde , parlak yıldız sayısı az olduğundan, Samanyolu’dan dörtte birı daha az parlak. Ayrıca büyük miktarda gaz,toz ve karanlık madde bulunduruyor. El-Sufi’nin Andromeda’yı gördüğünde ona “silik bulut” demesinin ve gerçekten de çıplak gözle öyle görünmesinin nedeni Samanyoluyla arasındaki mesafe. Ayrıca Samanyolu’ndan çıplak gözle görünen en uzak gök cismi olma özelliğini de taşıyor. Samanyolu ve Andromed arasındaki en büyük farksa, Andromeda’nın çift çekirdeğe sahip olması.

Andromeda gördüğümüz yıldızlardan binlerce kat daha uzak. Öyle ki ışık Andromeda’dan yeryüzünde 2.5 milyon yılda ulaşıyor. Yani bugün gördüğümüz görüntü modern insanın atasının zamanında yola çıkmış ve bize yeni ulaşmış olan görüntüdür. Peki, madem bu kadar uzak biz bu galaksiyi nasıl oluyor da görebiliyoruz, ışığı nasıl bize ulaşabiliyor? Andromeda, mutlak parlaklığı -21m.1 kadir olan yani Güneş’ten yaklaşık 24 kadir* kadar daha parlak olan bir gökcismidir. Bunun olabilmesi için M31’in içinde güneş kadar parlak olan, en az 1010 adet yıldızın olası gerekir. Ayrıca güneşten daha sönük olan yıldızların saptanmalarının güç olması ve bize gözüken ışımaya çok az katkıda bulunma olasılıkları nedeniyle hesaplanan yıldız sayısı yalnızca bir alt limittir.

Bu nedenle, Messier 31’deki yıldızların sayısı, içinde 1011 güneş kütlesi bulunan Samanyolu’nun içindeki yıldızların sayısından en azından iki kat daha fazla olmalıdır. Kütleler oranlandığındaysa Samanyolu daha yoğun ve daha ağır bir galaksi. Bu Andromeda’nın ölümcül rotasının bir sonucu. Ölümcül derken, gerçekten ölümcül! Andromeda’nın geçmişte başka bir galaksiyle çarpışıp onu tamamiyle sindirdiğini düşündürecek bir çok kanıt var. İki çekirdeğe sahip olması bunun en başında geliyor. Andromeda’nın bu ikinci çekirdeğinin oluşumu hakkında iki ayrı teori var.

Birincisi, ölümcül olanı; başka bir galaksiyi yutmuş olması ve diğer galaksinin çekirdeğinin Andromeda’nın çekirdeğinin çekim gücü sayesinde çekildiği. Bizim için daha hayırlı olan ikinci teoriye göreyse Andromeda aslında bir çekirdeğe sahip. Ama yıldızlararası ortam çekirdeğin bir kısmını örtmüş ve bu yüzden Andromeda’nın çekirdeği bize iki farklı çekirdekmiş gibi görünüyor. Andromeda’nın rotası ve gezenimizin geleceği demiştik. Andromeda saniyede 300km’lik bir hızla galaksimize yaklaşmakta. Eğer birinci teori doğruysa bir kaç milyon yıl sonra insanlık için hiç hoş bir görüntü çizmeyecek olan bu karşılaşmada iki gökada birbirine girecek ve Andromeda galaksimizi yutacak.