Deniz Dibinde Ses Neden Güç Duyulur?




Titreşim hareketi yapan her cismin az, ya da çok ses verdiğini söyledik. Sesin doğması için bu şart yetmez; titreşim yapan cismin esnek bir ortamda bulunması da gerekir. Bu ortam katı, sıvı, ya da gaz durumunda olabilir. Yalnız, esnek olmalıdır. Ortamın katı, sıvı, ya da gaz olmasının sesin iletiliminde önemli payı vardır. Ses en iyi gaz ortamda iletilir. Bu yüzden, meselâ denizin dibinde çok güçlükle duyarız.

KOLAY BİR DENEY

Ses boşluktan geçemez. Havası boşaltılmış kapalı yerlerde ses duyulmaz.
Bunu göstermek için basit bir deney yapılır. Bir elektrik zili cam bir fanus içine konulduktan sonra, fanusun havası boşaltılır. Zilin düğmesine basılarak çalması sağlanır. Tokmağın çana çarptığı görülürse de ses duyulmaz. Fanusa yeniden hava doldurunca ses duyulur.

Sesin iletilmesini sağlamak için hava gibi, su gibi esnek bir ortam gerekir. Ses bu ortamda bir dalga gibi ilerler. Sesin esnek bir ortamda iletilmesi, suya atılan taşın, çevresinde yarattığı halkalara benzer. Taş suda bir dalga hareketi yaratır. Gittikçe genişleyen eş merkezli birçok halka ortaya çıkar. Yalnız, bu sırada su tanecikleri yerlerini değiştirmezler. Dışarıdan bakınca suların, taşın düştüğü noktadan dışarı doğru aktığı samlırsa da, aslında su yerini değiştirmez; yalnız, bazı yerleri de çukurlaşır.

Bunu görmek için bir mantar kullanılır. Taş atılınca, mantar taştan uzaklaşmaz. Yalnız, halkaların salmımına uyarak alçalıp yükselir.

İşte ses de esnek bir ortamda, su halkaları gibi dalgalar doğurur. Ortamın tanecikleri yer değiştirmediği halde ses ortam içinde yol alır.