Satrançta Geçerken Alma Kuralı Nedir?

[Papatya]

Satrançta Geçerken Alma Kuralı Nedir?




Farklı bir oyun tarzı ve kendine has özellikleri olan satranç, gerek ilginç kurallarıyla, gerekse enteresan hamleleri ile dikkat çeker. Satranç oyunundaki en tuhaf ve bir o kadar da eğlenceli kurallardan birisi ise "geçerken alma" kuralıdır. Piyonlara has bir kural olan geçerken alma, "en passant" olarak da bilinir.

Piyonların hareket kabiliyetleri ile doğrudan ilgisi bulunan bu kural, tehdit edilen kareler üzerinden piyon sürüşünü sekteye uğratması ile bilinir. Yani piyon, sadece ilk hamlesinde sahip olduğu 2 kare ilerleme hakkını kullanırken, üzerinden geçeceği kare rakip piyon tarafından tehdit ediliyor ise, rakip piyon sanki tehdit ettiği karede piyon varmış gibi hamle yapan piyonu alabilir ve tehdit altındaki kareye çapraz olarak geçebilir. Kafa karıştırıcı gibi görünse de, çok basittir. Notasyonel olarak anlatmak için aşağıdaki örnek incelenebilir.

Örnek Konum;

d5 karesinde bir beyaz piyon var. c7 karesinde de bir siyah piyon var.

• c7 karesindeki siyah piyon, 2 kare ilerleyerek c5 karesine gelir ve oyuncu saate basarak hamlesini tamamlar.
• d5 karesinde piyon oynanacaksa, beyaz oyuncunun 2 alternatifi vardır. Bunlardan ilki, düz şekilde piyon sürerek piyonunu d6 karesine ilerletmektir. İkinci varyant ise "geçerken alma" kuralıdır. İşte burada, d5 karesindeki beyaz piyon, az önce siyah piyonun üzerinden geçtiği c6 karesini tehdit ettiği için, söz konusu kareye gelebilir. c5'te bulunan siyah piyonun, tehdit altındaki c6 karesinde bulunduğu kabul edilerek yenilmesi söz konusu olur.
• Beyaz dxc6 yaparak "geçerken alır".

Önemli Noktalar:

• Geçerken alma kuralı sadece piyonlar arasında olur.
• Geçerken alma kuralı yalnızca 1 defaya mahsus olarak uygulanabilir. Hamle geçtikten sonra aynı piyonlar arasında bu kural uygulanamaz. Farklı piyon çiftleri ile geçerken alma -uygun koşullar oluştuğunda- mümkün olabilir.
• 15. yüzyılda kurallaşan bu durum tüm satranç turnuvalarında uygulanan bir kuraldır.
• Geçerken alma kuralı, kuralı uygulayacak olan oyuncunun inisiyatifinde gerçekleşir ya da gerçekleşmez. Oyuncu istemezse, rakip piyonun geçişine izin verebilir.

Baran Akçok/ nasılkolay