Ölçek ve Ölçek Çeşitleri

Bir yerin, haritasını veya plânını yapabilmek için o yer küçültülerek bir düzlem üzerine çizilebilir. Çünkü haritası veya plânı çizilecek yerin büyüklüğünde bir kâğıt bulmak ve kullanmak olanaksızdır. Bunun için çizilecek yerleri eşit oranlarda küçülterek çizmemiz gerekir. Bu küçültme oranına ölçek denir. Ölçek, herhangi bir yerin plân veya haritası çizilirken, ne kadar küçültüldüğünü gösteren orandır. Plân ve haritaların hepsinde ölçek bulunur.

İki çeşit ölçek vardır. Bunlar:

• Kesir ölçeği
• Çizgi ölçeği

1. Kesir ölçeği

Harita üzerindeki uzunluk

Ölçek = ------------------------------

Arazi üzerindeki uzunluk

1/25 000, —1/300000 veya 1 : 250 000 şeklinde yazılan ölçeklere, kesir ölçeği denir. Bu ölçekte küçültme oranı, payı 1 olan kesir sayıları ile gösterilir. Kesir ölçeğinde, harita ya da plân üzerindeki 1 cm'lik uzaklığın, gerçekte ne kadar olduğu paydada görülür.
Örneğin, bir plânın köşesinde "Ölçek : 1/100" olarak yer almış olsun. Bu kesir ölçeği, gerçek uzunlukların her birinin 100 kez küçültülerek düzlem üzerine geçirildiğini gösterir. 100 cm'lik gerçek uzaklık, plânda, 1 cm'lik uzunlukla gösterilmiş demektir. Ölçekten yararlanılarak iki yer arasındaki gerçek uzaklıklar hesaplanmaktadır.

Örneğin, 1/3 000 000 ölçekli bir haritada iki şehir arasındaki uzaklık 8 cm olsun. Bu iki şehrin birbirine olan gerçek uzaklığını şu şekilde bulabiliriz:

Gerçek uzaklık = Haritanın ölçeği x Haritadaki uzunluk

Örnek:
3 000 000 x 8 = 24 000 000 cm = 240 km'dir.

2. Çizgi (grafik) ölçeği
Çizgi ölçeği, haritanın bir köşesinde çizgi ile gösterilir. Çizgi ölçeği, haritadaki küçültme oranına göre, eşit bölümlere ayrılıp üzerine rakamlar yazılarak oluşturulmaktadır.

Ölçek rakamından, plân veya haritası yapılan yerlerin, gerçek ölçülerinin ne kadar küçültüldüğünü anlarız.

Örnek;

Güzel konu..coğrafyayı,özellikle harita okumayı çok severim.İnsanın yaşadığı dünya hakkında,onu görüp doğru değerlendirmesi için en ihtiyaç duyulan bilimlerin başında gelir coğrafya.Çoğu insan sevmez..çünkü coğrafyayı sadece bir dağ,ova,plato ve bir akarsudan ibaret görür.Halbuki coğrafya,insanın tüm düşünce ve hislerini ortaya koyduğu bir hareket alanıdır.
İnsan bedeni insan için ne ise coğrafya da dünya için odur.Üzerinde hayat kurmak istediğimiz biricik 'toprak parçası'dır coğrafya.Her zaman bilinmelidir..hem kendisi hem değeri.
Faydalı paylaşımlarınız için teşekkürler

__________________
''Şîrler pençe-i kahrımdan olurken lerzân
Beni bir gözleri âhûya zebûn etti felek''