Dişlerde Anormal Renk Değişiklikleri

[Narsinha]

Ağız boşluğu içinde, genel nedenlere ya da yalnızca dişlerle ilgili nedenlere bağlı olarak, dişlerde anormal renk değişiklikleri (diş boyanmaları) bulunmasına ya da belirmesine raslanabilir. Bunlar da birincildirler (yani dişin ağız boşluğu içinde belirdiği sırada) ya da sonradan, yaşam boyunca oluşmuş olabilirler.

Renk değişikliği, bir ya da birçok dişte, hattâ bazen bütün dişlerde görülebilir.

GENEL KAYNAKLI RENK DEĞİŞİKLİKLERİ

Diş kökenli renk değişikliği. Dişözü çıkarılmış olan üst dişler renk değiştirerek grimsi olmuşlardır.

Bazı hastalıklar sırasında görülürler. Çocuklukta diş melanin pigmenti artması, ender bir hastalıktır; beslenme yetersizliği kökenli olduğu sanılır; genellikle süt dişlerinin üst 4 kesici dişinde görülür. Bozunlu dişlerin siyaha boyan-masıyla belirir; sonradan bu dişlerin yerini sağlam kalıcı dişler alır.

Süreğen flüor zehirlenmesi (flüoroz), beslenmede çok fazla miktarda flüor alınmasına bağlı bir besin zehirlenmesidir; bu hastalıkta, dişlerin dış yüzlerinde (yanak yüzlerinde) beyaz ya da kahverengi lekeler belirir.

Diş minesinde kalıtımsal kahverengi gelişme kusuru, cinse bağlı bir hastalıktır. Ender raslanır; genellikle her 2 diş kemerine yerleşir; dişler daha çıkışlarında kahverengidirler, sonradan koyulaşırlar.

Bir yüz ya da boyun urunun tedavisi sırasında ağız boşluğu içinde bulunan dişler, ışın tedavisinden sonra siyahımsı bir renk alabilirler; bunlar «abanoz dişler» diye nitelenirler.

İlaç ya da zehirli bazı maddelerin yutulması (bir antibiyotik olan tetrasiklinin çocuklarda tedavi amacıyla uzun süre kullanılması gibi) dişlerin sarı ya da yeşilimsi bir renk almasına yolaçabilir.

Bazı mesleklerde, bazı maddelerin elle işlenmesi, mesleksel renk değişiklikleri denen renk değişiklikleri ortaya çıkarabilir; sözgelimi demir işçilerinde kahverengi-kırmızı dişler, bakır ya da pirinç işçilerinde yeşilimsi gri ya da koyu yeşil dişler, civayla ilişkili kişilerde grimsi dişler, azot buharıyla dolu bir ortamda yaşayan ya da çalışan kişilerde madensel yansımalı yeşil dişler görülebilir. Sarılık gibi bazı genel hastalıklarda, dişler sarıya boyanabilir; kalıtımsal olarak dişler, kahverengi bir renk alabilir; Lobstein hastalığında dişler bazen gri-sarıdır.

DİŞ KAYNAKLI RENK DEĞİŞİKLİKLERİ

Sık raslanır, canlılığını yitirmiş dişlerde gözlenirler. Bu boyanma, fildişi tabakasının içine kanın alyuvarlarının girmesine bağlıdır. Boyanma pembeden, sarı-kahverengi kül rengi ve siyaha kadar değişik tonlardadır. Sık raslanan dişlerin bu anormal renk değişiklikleri yanında, özellikle fildişi tabakasını siyahımsı bir renge boyayan bakır alaşımı gibi bazı dolgu maddelerinin kullanılmasından sonra da bazı renk değişiklikleri gözlenebilir. Gümüş nitrat da aynı görünüme yolaçar. Bir dolgunun altındaki diş çürüğünün tekrarlaması, dişin gri-kahverengi bir renk almasına neden olur. Çürük, dişözünde oluşmuşsa (iç granülom diye de adlandırılır) diş minesi altında pembe bir lekenin belirdiği gözlenir. Capdepont hastalığında, dişler hızla yıpranır; renkleri amber rengi olur ve çıkmaları gecikir. Kalıtımsal mat renkli fildişi tabaka hastalığında dişler kolayca kırılır ve gri, mavi, eflatun renk alırlar. Her 2 diş kemerinde de yerleşen bu son 2 hastalık kalıtımla geçerler, ama çok ender görülürler.