Van Köprüleri

[Esz]

Van Köprüleri

Hoşap (Evliya Bey) Köprüsü (Gürpınar)
Van ili Gürpınar ilçesinde, Van-Hakkari karayolunda, Hoşap Suyu üzerinde bulunan bu köprünün üzerindeki kitabelerden öğrenildiğine göre h.1082 (1671) yılında Hoşap Beylerinden Evliya Bey tarafından yaptırılmıştır. Köprünün mansap tarafındaki kemer gözleri arasında Türkçe, Arapça ve Farsça olarak yedişer satır halinde, sülüs yazılı iki kitabe bulunmaktadır. Kitabelerin mealen anlamları şöyledir:
“Halid nesiinden Zeynel oğlu Evliya
Dosdoğru bir yol yaptı
Evliyaya emir vardı ezelden
Allah'dan başka ilah olmadığına şahadet ederim
Yollar tertip üzere yapıtsın diye
İnşa tarihin! bir eksik dedi.
Hazihu cisrun benaha Evliya 1082”.
“Zeynel evlatlarından Emir Evliya
Bu köprüyü böyle benzersiz yaptı
Ve yine Hz.Muhammed’in Allah'ın resulü olduğuna şahadet ederim.
Köprüyü Zeynel oğlu Evliya yaptırdı.
Melek semada onun tarihi için
Onun için dedi: Cae Hayrun Kebir 1082”.
Kuzey-güney yönünde uzanan bu köprü kesme taştan yapılmış olup, üç gözden meydana gelmiştir. Bu gözlerden ortadaki diğerlerine göre daha büyük tutulmuştur. Köprü 32.00 m. uzunluğunda, 5.10 m. genişliğinde olup, en büyük kemer açıklığı 7.50 m. dir. Köprüde açık ve koyu olmak üzere iki ayrı türde taş kullanılmıştır. Köprünün memba tarafı daha sade bir görünüşte olmasına rağmen diğer tarafta üçgen prizma şeklinde selyaranlar vardır. Bu selyaranlar üzerinde daha sonra kapatılmış olan küçük pencereler bulunmaktadır. Bu pencereler köprü içerisindeki odacıkların varlığını göstermektedir.
Köprü günümüze iyi bir durumda gelmiş olup, halen kullanılmaktadır.

Bend-i Mahi Köprüsü (Erciş)
Van ili Erciş ilçesinde, Eski Erciş-Muradiye kavşağında, Bend-i Mahi Çayı üzerinde bulunan bu köprünün kitabesi bulunmadığından yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Ancak köprünün yapımında kullanılan devşirme taşlar arasında 1241 tarihli yazılı bir taş bulunmuştur. Buna dayanılarak ve köprünün mimari yapısı da göz önüne alınınca XIII. Yüzyılda, Selçuklular tarafından yapıldığı sanılmaktadır.
Anadolu’da günümüze gelen en eski Selçuklu köprülerinden biri olan bu yapı çeşitli dönemlerde yapılan onarımlarla özelliğini büyük ölçüde yitirmiştir.
Yapımında kesme ve moloz taşların yanı sıra devşirme parçalara da yer verilmiştir. Köprünün uzunluğu 62 m. dir. Sivri kemerli iki gözden meydana gelmiştir. Köprü kemerlerinde ve iki kemer arasında iki renkli düzgün kesme taş kaplamalar kullanılmıştır. Bunlar orijinal olarak günümüze kadar gelebilmiştir. Bunun dışındaki moloz taş bölümler daha geç dönemlerde buraya eklenmiştir.
Günümüzde köprünün yakınında yeni asfalt yolu yapılmasından sonra kendi haline terk edilmiştir.

Hurkan Köprüsü (Çatak)
Van ili Çatak ilçesi yakınlarında, Narlı-Çatak yol ayrımında, Çatak Suyu üzerinde bulunan bu köprünün ne zaman ve kimin tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir. Yapı üslubundan XVII.-XVIII yüzyıllarda, Osmanlı döneminde yapıldığı sanılmaktadır. Köprü 1988 yılında onarılmış ve iyi bir durumda günümüze gelebilmiştir.
Kesme ve moloz taştan yapılmış olan köprü, kuzeydoğu-güneybatı yönünde hafif sivri kemerli, tek gözlü olarak uzanmaktadır. Taş örgünün yanı sıra tuğlaya da geniş yer verilmiştir. Onarım sonrası günümüze gelebilen tuğla bölümler orijinaldir. Köprünün korkulukları Ahlat taşından yapılmış olup, kemer gözü ile korkuluk arasındaki duvarlar moloz taşlardan yapılmıştır.

Köprünün kuzeydoğu tarafında küçük bir odacık bulunmaktadır. Sığınma odacığı olarak nitelenen bu bölüm günümüze iyi durumda gelebilmiştir. Köprü halen kullanılmaktadır.

Zeril Köprüsü (Çatak)
Van ili Çatak ilçe merkezine 10 km. uzaklıkta bulunan bu köprü Zeril Suyu üzerindedir. Derin bir vadi içerisindeki köprünün kitabesi günümüze gelemediğinden yapım tarihi bilinmemektedir. Büyük olasılıkla da Hurkan Köprüsü ile birlikte XVII.-XVIII yüzyıllarda, Osmanlı döneminde yapıldığı sanılmaktadır.

Köprü kesme taştan tek gözlüdür. Vadi içerisinde olduğundan da dik kemerin iki yanına doğru alçalmaktadır. Yapımında kısmen Ahlat taşı ile kaplanmış, 1988 yılında onarılmış ve yalnızca Ahlat taşı ile kaplanan beden duvarları ile korkulukları günümüze iyi bir durumda gelebilmiştir.