Gerçek Bir Kadın Filozof; Hypatia



Hypatia, filozof tabirini tam manasıyla hak eden bir kadındır. Astronomi, matematik, geometri alanlarında ciddi gelişmelere vesile olmuştur.
370 yılında doğmuş bir Yunan bilginidir. Babası, ünlü matematikçi Theon’dur. Hypatia’nın eğitiminde babasının büyük rolü olmuştur. Özellikle matematik alanında yaptığı çalışmalar, babasının yardımıyla olmuştur. Babası, Euclid’in bir eserine şerh yazarken ona Hypatia da yardım etmiştir.


370 ile 400 yılları arasında Yunanistan’da kalmış , buradaki Atina okulunda helen kültürünü öğrenmiştir. Aristo mantığını öğrenmiş, Platon gibi büyük filozoflardan etkilenmiştir. Platon ve ona göre düşünen filozofların görüşlerini benimsemesi ve onların görüşlerine yeni yorumlar getirmesi nedeniyle kendisine neoplatonist de denilmiştir. Bu yüzden kendisinden sonra gelen felsefeciler Hypatia’ yı neoplatonist olarak nitelendirirler.

Eğitimini Atina’da tamamlayan Hypatia, 400’lü yıllarda İskenderiye’ye geçmiştir. Orada, İskenderiyye Kütüphanesi’nde ders vermeye başlamıştır. Burada paganist, Hristiyan, Yahudi birçok öğrenciye ders vermiştir. Derslerinde öğrencilerine hakikat arayışını, birlik ve kardeşliği aşılamaya çalışmış; öğrencilerini kaba kuvvetten, sokak çatışmalarından uzaklaştırmak için uğramıştır. O dönemde, öğrencileri arasında, gelecekte İskenderiye valisi olacak Orestes de bulunmaktadır.


Hypatia’nın yaşadığı dönem, dinler arası çatışmaların da yaşandığı hatta katliamlara varan savaşların olduğu bir dönemdir. Böyle bir ortamda Hypatia çevresine “Bizi benzer kılan şeyler daha fazla” mesajı vermiştir. Farklılıkları göz önünde bulundurmamaya yönelik yol izlemiştir. Durduğu yer itibariyle aklı selim insanların teveccühünü kazanmıştır. Bunun yanında, onun varlığı bazı fitne odaklarını rahatsız etmiştir. O dönemin İskenderiyye piskoposu Cyril, Hypatia ile öğrencisi arasındaki sıkı muhabbete tahammül edememiş ve kutsal kitaptan alıntılarla yaptığı vaazlarda Hypatia’yı kötülemiştir. Halka onu şeytan olarak göstermesi hasebiyle gaza gelen bir grup kıbti Hıristiyan, Hypatia’yı taşlayarak öldürmüşler, midye kabukları ile de etini kemiğinden ayırmışlardır. 415, onun linç edildiği tarih olarak bilinir.
Ondan bize pek yazılı bir kaynak ulaşmamıştır. Sinesius ile yapmış olduğu yazışmaların bir kısmı elimizde bulunmaktadır.