Bal peteklerinin şaşırtıcı sırrı aydınlanıyor

[Sezqin-X-]

Bal peteklerinin şaşırtıcı sırrı aydınlanıyor

Bir zamanlar matematikçi böceklerin akıl almaz bir başarısı olarak görülen bal peteklerindeki düzenli altıgen yapı oldukça basit bir mekanizmayla aydınlatıldı.





Bilim insanları yıllar yılı bal peteklerindeki açısal mükemmelliğe hayretle bakmış; ancak hiçbiri tam olarak bu mekanizmayı açıklayamamıştır. İngiltere ve Çin’deki mühendisler bu gizemi çözme yolunda ilk ve önemli bazı adımlar atmış durumdalar. Ekip bal peteklerinde göze hoş gelen bu altıgen şeklin aslında başlarda dairesel bir yapıda olduğunu ve saniyeler içerisinde altıgen bir yapı aldıklarını ortaya koydu. Araştırmacılar çalışmalarının bulgularını 16 Temmuz’da Journal of the Royal Society Interface adlı dergide yayınladılar.

Cardiff Üniversitesi’nden mühendis ve çalışmanın yazarlarından Bhushan Karihaloo; Galileo Galilei ve Johannes Kepler gibi iki büyük dehanın da bu fenomenle büyülendiklerini hatırlatarak, bal arılarının peteklerini nasıl yaptıklarıyla ilgili insanların pek çok spekülasyon ortaya attıklarını söylüyor. Pek çok ilginç, hatta arıların matematik kullandıklarını temel alan yer yer komik açıklamaların olduğunu da ekledikten sonra, aslında sanılanın aksine açıklamanın çok daha basit olduğunu belirtiyor Karihaloo.

Bal peteğine yakın bakış

Ekip Beijing'teki bir tesiste bal arılarının peteklerini inşasını kolayca gözlemleyebilecekleri bir düzenek kurmuş. Yaptıkları çalışmalarda peteklerin inşasının çeşitli aşamalarını fotoğraflayarak belgelendirmişler. Gözlemler sonucunda peteklerin ilk aşamada dairesel yapıda oldukları fark edilmiş. Peteğin bu ilk hücresel yapısı oluşturulduktan sonra ekip gözlemlerinde bal arılarının peteğin duvarlarını ısıttıklarını fark etmişler (Aslında bu daha önceki çalışmalarda tanımlanmış fakat henüz detaylı bir açıklama getirilememiştir.) ve bunun altıgen oluşumundaki en önemli adım olduğunu düşünüyorlar.

Arılar bu işlemde kullandıkları ısıyı kendi vücutlarından sağlıyorlar. Peteği ısıttıklarında mumu akışkan hale getiriyorlar ve ardından petek en kararlı form olan altıgene dönüşüyor. Fakat süreç henüz tüm detaylarıyla aydınlatılmış değil. Ekibin şu an üzerinde çalıştıkları soru, arıların bir peteği tümden mi yoksa kısım kısım mı ısıttıkları. "Benim tahminim doğanın tasarrufu ve ekonomiyi tercih etmesinden yola çıkarak peteğin kısmi olarak yani sadece belli noktalardan ısıtıldıkları; ancak diğer yandan arıların bakış açısıyla düşününce de bir peteği tek seferde ısıtmak daha kolay bir iş gibi görünüyor" diyor Karihaloo.

Ekip her iki senaryonun da ne kadar süre alacağını hesaplamış. Buna göre bir petek hücresini altıgene dönüştürmek için tümden ısıttığınızda 6 saniye, belirli noktalardan ısıttığınızda ise 36 saniye geçiyor. Ekipteki araştırmacılar, çalışmanın ilerleyen basamaklarında bu veriyi kullanacaklarını dile getiriyorlar.