Bukalemun,hakkında bilgi

[Jaqen]

Bukalemun,hakkında bilgi

Bukalemun Familyası; Bukalemungiller (Chamaeleontidae)
Yaşadığı yerler; Güney İspanya, Kuzey Afrika ve Güney illerimizde boldur.
Özellikleri; Renk değiştirerek çevreye en iyi şekilde uyum sağlar.
Çeşitleri; Âdî, Sudan, Dağ ve Pars bukalemunu en çok bilinenidir.

Pullu sürüngenlerden renk değiştirebilme özelliğine sâhip, yavaş hareketli bir hayvan. 85 kadar türü bilinmektedir. Vücûdu yandan basıktır. Ağaç dallarında yaşar. Ayak ve kuyruğu ile ağaç dallarını kavrar. Çoğu 20-30 cm boyundadır. Derisinin içinde yer alan “kromotofor” denen renk hücreleri sâyesinde rahatlıkla renk değiştirerek yılan ve yırtıcı kuş gibi düşmanlarından kendini korur.

Başının tepesi miğferlidir. Bâzılarında boynuz gibi çıkıntı bulunur. Beş parmaklı ayaklarının iki parmağı bir yanda, üçü karşı tarafta olduğundan ağaç dallarını kerpeten gibi kavrar. Avına çok yavaş yaklaşır.
Boyuna yakın uzunluktaki ucu yapışkan dilini, hızla böceklere fırlatarak avlanır. Zehirli değildir, insana saldırmaz. Bukalemunun şaşılacak özelliklerinden birisi de, birbirinden bağımsız hareket eden gözleridir. Bir gözü ile önde avını görürken, diğer gözüyle yan ve arka kısmını gözleyebilir. Doğu Afrika ve Madagaskar’da bir metreye yakın bukalemunlar vardır

Uzun, yapışkan ve vantuzlu dilleriyle küçük memeli ve kuşları avlayabilirler. Bukalemunlar yaz sonunda toprağa kazdıkları çukurlara birkaç düzine yumurta yumurtlayarak toprakla örterler. 3-4 ay içinde yavrular yumurtadan çıkarak hemen avlanmaya başlarlar.

Bukalemunlar toprak yüzeyinde yürüme ve çukur açmada büyük zorluk çekerler. Bir kısım bukalemunlar ovovivipardır, yâni yumurtalar ana karnında açılarak yavrular doğar. Bâzı ilkel toplumlar tarafından bukalemun uğurlu sayılmış ve korunmuştur. Böcek avladığından faydalı bir hayvandır.

Bukalemun nasıl renk değiştirir

Bukalemun'un en iyi bilinen özelliği devamlı renk değiştirmesidir. Bu yalnız ona has bir özellik değildir. Balıklarda, amfibyumlarda ve kertenkelelerde de bu kabiliyet vardır. Fakat muhakkak olan bir şey varsa, renk değiştirmek bukalemun'da en üstün derecesini bulmuştur. Bu garip kertenkele aslında, meselâ yeşilken, sarıdan geçmek suretiyle koyu griye dönebilmektedir. Bazen bu renklerin ikisi arası bir tonda görülür. Hiç ışıksız karanlık bir odada bulunduğu zaman sarı olur. Kuvvetli ışık altında koyu renk bir cismin üzerine konulunca, koyu gri olur. Beri yandan gene parlak ışıkta açık renk bir zemin üzerinde rengi sarıya döner.
Bu renk değişmelerini anlamak için bukalemun'un derisine bir göz atmak lâzımdır. Tanelerle örtülü bu derinin içinde, siyah sarı, ve beyaz renkli zerreler vardır. Bu küçük gözelerin yüzeye yakın olanlarının çoğu sarı renktedir. Aradaki gözeler siyah, derinin en dip tabakasndakiler ise beyazımsıdır. Bu beyaz gözeler, tıpkı ayna gibi reflektör vazifesi görürler. Bukalemun bize sarı olarak gözüktüğü zaman, sadece genişlemiş sarı gözeleri görüyoruz demektir. Bunların arasında minik siyah gözeler de vardır, fakat deriyi mikroskop altında incelemedikçe onları görmeyiz.
Sonra siyah gözler genişlemediği zaman, bukalemun'un bize neden yeşil olarak göründüğünü izah edelim. Bukalemun'un derisinin dip tabakasındaki beyaz gözeler mavi bir ışık yansıtırlar. Bu mavi ışık sarı gözelerden geçerken bize yeşil olarak gözükür, sözün kısası, bukalemun bu sırada yeşil renktedir.
Sonra da, üstteki sarı gözelerle dipteki beyaz gözelerin arasındaki siyah gözeler genişlediği zaman olanları görelim. Siyah gözeler bu sırada beyaz tabaka ile sarı tabaka arasındaki boşluğu doldurduklarından, bir ayna önündeki siyah stor gibi, dipteki beyaz hücrelerin yansıttıkları bütün mavi ışığın yolunu keserler. Bunun sonucunda sadece en üst tabakayı görebiliriz. Bu zaman bukalemun sarı renktedir.
Bir de balona benzer küçük siyah gözelerin genişlemeye devam ettiklerini farzedelim. Dış tabakaya saçaklı uzantılar uzatıp sarı gözelerin etrafını çevirmeye başlarlar. Sonunda biz artık sarı gözeleri göremez olur ve hemen hemen yalnız siyah göze görürüz. Bukalemun bu durumda koyu gri veya siyahımsı imiş gibi gözükür...