Sultan Papağanları - Eğitim, Bakım









Bakım


GENEL:
Bütün diğer ev hayvanları gibi Sultan Papağanları da yaşadıkları koşullara bağlı olarak daha sağlıklı, mutlu ve akıllı olurlar ya da olmazlar. Öyle ki, iyi koşullarda bakılan ve bu dönemde konuşan bir sultan papağanı kötü koşullu başka bir eve geldiği zaman hiç konuşmayan hareket etmeyen bir yapıya bürünebilir. Dolayısıyla kuşumuzdan ya da kuşlarımızdan bazı beklentilerimiz olmasından önce onlara ne verdiğimize tekrar bir bakmalıyız.
KAFES ŞEKLİ, ÖLÇÜLERİ, İÇ DİZAYNI VE KONUMU:
Kuşlarımızın sağlığı ve mutlu yaşamalarının temel şartı kafeslerinin doğru konumlandırılmış ve doğru düzenlenmiş olmasıdır. Sultan papağanları dışa dönük ve insana yakın olmayı seven papağanlardır. Bu sebeptendir ki papağanımızın kafesi kesinlikle günümüzü en çok geçirdiğimiz odada olmalıdır. Bu oda içinde ki konumunu seçerken ise direk cam önünden ve cereyanda kalacağı bir noktadan kuşumuzu korumalıyız. Bu noktada yaşadığımız odanın en iyi konumunu seçmeli, kuşumuzu oraya koymalı ve mümkünse bir daha yerini değiştirmemeliyiz.
Kuşumuzun kafesini seçerken ise kare bir kafes tercih etmeliyiz. Kare kafeslerde kuşlar çok daha fazla yaşam alanı bulurlar. Ayrıca yuvarlak kafeslerde kuşların uzun olan kanat ve kuyruk tüyleri kısa sürede zarar görmektedir. Kafesin ölçüsü ise tek bir sultan için en az 30cmx30cmx30cm ve çift için 50cmx50cmx50cm olmalıdır. Tellerin yerleştiriliş şekli ise ön ve arkada dikine yanlarda ise yataylamasına olması en sağlıklısıdır. Ayrıca kafesin alt kısmını yani pisliklerin düştüğü bölümü kuştan ayırtan bir tel mutlaka olmalı ve bu bölüm çekmeceli sürgü ile kafes hareket ettirilmeden temizlenebilmelidir. Ayrıca çift besleyeceğiniz kuşlar için alınan kafeslerde de en az 3 kapı olması çok önemlidir. Kafesin boyası ise mutlaka statik boya olmalıdır ki kuşunuz kemirerek bu boyayı çıkartamasın. Sultan Papağanları için uygun olan tel aralığı ise 1.2cm dir. Bunların hepsi ilk bakıldığında detay gibi görünse de kuşunuzun sağlığı, eğitilebilirliği, oyunculuğu ve hareketliliği hep bu detaylara bağlıdır.
Kuşumuzun kafesinin içine gelirsek, Sultan papağanlarının çok hareketli bir tür olduğunu göz önüne alarak kafesi olabildiğince büyük almalıyız ki hem kuşumuza hareket alanı bırakabilelim hem de bütün ihtiyaçlarını kafese bir kerede koyabilelim. Kuşumuzun kafes içi ihtiyaçlarını kısaca sıralarsak;
-Değişik kalınlıklarda ve açılarda ağaç tünekler,
-Mineral Taşı,
-Yemlikler,
-Suluk,
-Meyve ve Sebze için mandal,
ve bir kaç ağaç oyuncak mutlaka kafesin içinde olmalıdır. Ayna, plastik veya metal oyuncaklar kafese konulmamalıdır ki bu tarz oyuncaklar kuşunuzu yaralayabilir.
ISI, NEM VE IŞIK AYARLARI:
Sultan papağanları Avustralya kökenli sıcak iklim papağanlarıdır, ancak asla tropikal ortam canlısı değillerdir. Dolayısıyla sürekli yüksek ısıda ve nemde yaşamaları sultan papağanları için pek hoş bir durum değildir. Genel ısı değeri olarak oda sıcaklığı dediğimiz en az 25 derece en fazla 30 derece sıcakta gayet mutlu olurlar. En sevdikleri ısı derecesi kesinlikle 27 derecedir ki bahar aylarında bu ısıda çiftleşip yavru yaparlar. Nem ise en az ısı kadar önemlidir. Nem değerinin her zaman %55 ler civarında olması en sağlıklısıdır. Fazla nem kuşta mantar hastalığına sebep olurken sürekli kuru hava da yaşayan kuş ise bir süre sonra fiziksel gücünü kaybeder ve hareketsizleşir, durgunlaşır. Isı değerini ölçmek gibi nem değerini de ölçmek oldukça basittir. Alınması gereken alet hem nemi hem de ısıyı gösteren dijital bir ölçerdir. Işık konusu ise değişiklik gösterir. Eğer kuşunuzun normal mevsim şartlarını bilmesini ve buna uygun yaşamasını isterseniz ışık için özel bir şey yapmanıza gerek yok. Normal aydınlanma süreleri yeterli gelecektir. Ancak kuşunuza kışın bahar ortamı yaratıp yavru almak isterseniz kuşun ışık alma süresini gün ışığı veren ampul ile uzatmalı ve günlük 14 saat civarlarında tutmalısınız.
Diğer dikkat etmeniz gereken konuların başında ise kuşun ani ısı değişimlerinden ve rüzgarda kalmasından korunması gerekliliğidir. Bu durumlara asla izin verilmemeli. Çünkü sultan papağanlarının bu iki duruma da toleransı oldukça düşüktür ve kolaylıkla hastalanırlar.
Bahar ve yaz aylarında ise kuşunuzu balkon ya da bahçeye çıkartmanız oldukça yararlıdır. Kuş hem temiz hava alır hem de güneşten yararlanır. Ancak gene dikkat edilmesi gereken iki şey vardır. Birincisi kuşunuza direk ve sert rüzgar çarpmamalı, ikincisi ise kuşunuz direk güneşin altında kalmamalıdır.
UYKU DÜZENİ:
Sultan Papağanları biraz da çocuklar gibidir. Aşırı aktivite meraklısı olmalarından dolayı siz onları kafeslerine koyup dinlenmeye bırakmadığınız, uyumaları için gerekli ışık ve ses ayarını yapmadığınız sürece uyanık kalmaya çalışacaklardır. Bu sebeptendir ki kuşumuzun uyku saati geldiğinde onun uyuması için gerekli düzenlemeleri yapmalıyız. Genel olarak Sultan papağanları için kesintisiz 8 saat gece uykusu ve gündüz şekerlemeleri gerekmektedir. Ancak bu 8 saatlik gece uykusu hesaplanırken uyanma vaktini kendi uyanma vaktinizle hesaplamamalı güneşin doğuş saatiyle hesaplamalısınız. Çünkü Sultan Papağanlar diğer bütün kuşlar gibi sabah güneşiyle beraber uyanacaklardır. Dolayısıyla örneğin sabah 06:00 da gün doğumu olan bir akşamda kuşunuzun en geç 22:00 de uyuması gerekmektedir. Gündüz şekerlemelerini ise kendisi ayarlayıp uyuklayacaktır. Genelde yemek ertesine denk gelecek bu şekerlemelerde kuş rahatsız edilmemelidir.
TEMİZLİK BİLGİLERİ:
Bu konuyu 3 e bölebiliriz,
Malzemelerin Temizliği
Kuşumuzu içine koyacağımız kafes, tünekler, yemlikler ve her şey ilk kullanımdan önce yüksek ısıda yıkanmalı ve temizlenmelidir. Çünkü petshoplarda ki mikrop ve bakteriler bu malzemeler ile kolaylıkla evimize gelebilir. Bu ilk temizliğin yanında kuşumuzun yemlik ve suluklarını her gün yeniden doldurmalı ve doldururken de mutlaka yıkamalıyız. Özellikle suluk her gün güzelce yıkanmalıdır ki içi yosun tutmasın. Ayrıca hafta da 1 veya 2 kerede kafesin altı ve tünekler temizlenmelidir.
Çevrenin Temizliği
Sultan Papağanlarının tüy yapısı 2 katmandan oluşur. Bunlardan birinci katman dışarıdan da görünen renkli ve büyük tüylerdir. Bu tüyler dökülürken bir problem yaratmazlar, çünkü kısa süreli ve belirgin olarak dökülürler. İkinci katman ise bu türlerin altında olan beyaz pelüş tüylerdir. Bu tüyler bazı dönemlerde fazla bazı dönemlerde az da olsa sürekli olarak dökülürler. Ve küçük olmalarından dolayı kafesin dışına uçup odaya yayılabilirler. Bu çevresel bir kirlilik yaratacaktır. Özellikle kendi tüylerini düzelttikten sonra silkindiğinde üzerinden bolca bu tüylerden çıkabilir. Bu önlenemez bir durumdur. Bu tüyleri evden temizlemenin en kesin ve kısa yolu su filtreli elektrik süpürgeleridir. Normal süpürge bu tozları bazen tutamayabilmektedir.
Kuşun Temizliği
Sultan papağanlarının tüy temizliği oldukça basit ancak önemlidir. Sultan papağanları temizlik işlerini aslında kendileri her gün yaparlar. Biz sahiplerinin yapması gereken ise sıcak yaz günlerinde her gün, kışın ise hafta da bir veya iki kere çiçek ıslatma spreyiyle kuşlarımızı birazcık ıslatmaktır. Bu ıslatma işini ılık su ile günün ortasında ya da sabah yapmamız kuşumuzun sağlığı için iyi olacaktır. Üzerine 4-5 kere su sıktığımız kuş, bu su ile bütün tüy temizliğini yapacaktır. Burada dikkat etmemiz gereken şey bu ıslatma işini kuşun uykusu öncesi yapmamamız ve kuşu, ıslandıktan sonra sıcak bir odada bulundurmamızdır.
Sultan papağanlarının tırnaklarının ve gagalarının bir dış müdahale ile temizlenmesi ya da kesilmesi söz konusu değildir. Doğru kalınlıkta ki (kalorifer borusukalınlığında) ve ağaçtan tüneklerde kuşlar hem gagalarını hem de tırnaklarını temizler ve kısaltırlar.

Eğitim

KUŞ İLE TANIŞMA VE GÜVEN SAĞLAMA:Aslında konunun bu noktası hepsinden önemli kısmı. Çünkü bu noktayı evcilleştirme, devamında anlatacaklarımı ise eğitim olarak düşünebiliriz. Önemli ve zor olan kısım kesinlikle evcilleştirmedir. Ancak
şunu belirtmeliyim ki bir çok sultan kendiliğinden evcil olarak evimize gelirken, evcil olmayanlar ise doğru bir yaklaşımla kolaylıkla evcilleştirilebilmektedir. Tabii ki evcil kelimesini de bu noktada biraz açarsak, evcil benim için insandan korkmayan elde omuzda duran anlamına gelir.
Bu önemli konunun en önemli kısmı bence gene önceki konularda bahsedilen bakım ve beslenme koşullarıdır. Bakım koşulları, yani kafesi, kafesin konumu, uyku şartları iyi olmayan ve iyi beslenemeyen kuş hep huysuz olacak ve size güvenemeyecektir. Bu sebeptendir ki ilk önce kuşlarımıza doğru ortamı kurmalı ve sağlıklı bir beslenme programı ile onları zinde ve güçlü tutmalıyız.
Bu bilgilerin ışığında eve yeni gelen bir kuş ile konumuzu sürdürürsek ilk önce öğrenmemiz gereken şey sabırlı olmamız gerektiğidir. Ancak sabırlı davranırsak kuşun güvenini kazanabiliriz. Bunun içinde evcilleştirme sürecinin akışını kuşa bırakmalıyız. Eve ilk gelen kuşu önceden hazırlanmış kafesine koymalı ve kuşunuzun sesi çıkana, çevresini seyretmeye başlayana ve tepkiler vermeye başlayana kadar yalnız bırakmalıyız. Günler boyunca sadece yemini ve suyunu koymalı ve değişik mesafelerden kuşunuzla yumuşak bir ses tonuyla konuşmalısınız. Bu hareketleri ilk günlerde siz kafese yem koyarken korkan ve çırpınan kuş siz geldiğinizde çırpınmak yerine sadece kenara çekilir duruma gelene, siz kafese yaklaşınca kafesin sizin bulunduğunuz tarafına gelene kadar devam ettirmelisiniz.
Bir süre sonra, ki bu süre bazı kuşlarda birkaç gün bazı kuşlarda ise birkaç ay sürer, artık kuşunuzun size güvendiğini görecek ve hissedeceksiniz. O dönemde artık ileri doğru adımlar atabilirsiniz.
Bu ilk günlerde yapılması asla tavsiye edilmeyen bazı davranışlar vardır. Bunlar;
- Papağanınızın yanında ani hareketler yapmaktan kaçının,
- Papağanınızı evin içine salmayın,
- Acele ile kuşun size alışması konusunda zorlamayın,
- Kafesin içine sadece yem su değiştirmek için elinizi sokun,
- Dinlenme zamanlarında kuşunuzu rahatsız etmeyin.
ELE ALMA, ELDEN BESLEME:Kuşunuz size ve ortama uyum sağladıktan sonra artık hem evcilleştirme sürecini tamamlamak hem de eğitime başlamak adına onunla daha da yakınlaşabilirsiniz. Bunun ilk adımı olarak kuşunuzun
elinizden yem yemesini ve elinize çıkmasını sağlamalısınız.
Bu eğitimi alabilecek duruma gelmiş bir sultana ilk önce kafesin dışından tellerin arasından bazı yiyecekler ikram etmeli ve hareket etmeden gelip yemesini beklemelisiniz. Bu biraz zaman alsa da mutlaka gelecektir. Burada en sevdiği yiyeceği vermeye özen gösterin ki çok daha kolay ikna olsun. Ancak sakın papağanınızı aç bırakmayın. Kafesin dışından yaptığınız ikramları kabul eden kuşunuza bir kaç gün bu şekilde yakınlaşmaya devam edin. Artık elinizde gördüğü şeyi ister duruma gelince yavaşça kapısını açarak elinizi yem ile beraber içeri sokun ve ikramı kafes içinden yapın. Bu işlem sırasında ilk anda elinizi tamamen içeri sokup kuşunuzu ürkütmemeye özen gösterin. Bu şekilde bir kaç gün kuşunuzu besleyip artık elinizden korkmadığından emin olunca yemi sol elinize alınız ve ilk önce sağ elinizi kafese sokup göğsüne paralel olarak yaklaştırınız. Daha sonra diğer elinizde ki yemi de kafese sokunuz ama kuşunuz parmağınıza çıkmadan erişemeyeceği yerde tutunuz. Kuşunuz yemi almak için parmağınıza çıkacaktır. Bu şekilde kuşunuzu bir kaç gün elinizi içeri sokar sokmaz üzerine çıkar duruma gelene kadar besleyin. Artık kuşunuz parmağınıza çıkar duruma geldi. Bu noktadan sonra elinizden yem alan ve parmağınıza çıkan kuşunuzu ani hareketlerle ürkütmemeniz önemlidir. Çünkü sultanlar akıllı canlılardır ve güveninizi kaybedebilir ve eğitimde gerileyebilirler.
KAFES DIŞINDA YAŞAM:
Kuşunuz parmağınıza gelir duruma gelince parmağınızı kafese sokarak kuşunuzu kafesin dışına alınız ve kafesten uzaklaştırmadan, kafesin hemen kapısının önünde besleyiniz. Bu şekilde beslenme devam ederken kuşunuzu kafesin üzerine bırakabilirsiniz. Kuşunuz kafesin üzerindeyken de beslemeye devam edin. Kuşunuz ilk anlarda kafes dışında ürkek olacaktır, bu gayet doğaldır üzerine gitmeyin ve kuşunuzu asla uçmaya zorlamayın. O kendisine güvenince uçmaya başlayacaktır.
Kafesin dışında beslediğiniz kuşunuzu gözlemleyerek kafesin üzerinde bırakabilir ve uzaklaşabilirsiniz. Ancak kuşunuzu kafesten ilk anda sizinle birlikte uzaklaştırmayın. Bir süre sonra kuşunuz kafesin çevresini tanımaya, dolaşmaya ve uçmaya başlayacaktır. Kuşunuz ilk uçma denemelerinde biraz saha sola çarpabilir. Bu durumda kuşunuzu parmağınıza alınız ve sakinleştirerek tekrar kafesinin üzerine ya da içine koyunuz. Bir süre sonra kuşunuz kafesten uzaklaşmaya alışacaktır. Bu noktadan sonra sizde kuşunuzu parmağınızda kafesinden uzaklaştırabilirsiniz.
Kuşunuz ilk günlerde kafese girmekte de zorluk yaşayacaktır. Onu parmağınızla kafese sokarak yardımcı olun. Ve bir önemli tavsiye ilk günlerde kuşunuzu kafese koyar koymaz üzerine kapıyı kapatmayın. Bu durumda kuşunuz serbest dolaşırken size gelmeyi reddedecek ve kafese girmek istemeyecektir. Çünkü size her geldiğinde kafese kilitlendiğini öğrenecektir. Kuşunuzu kafese koyduktan sonra bir süre kapısını açık bırakın, kuşunuz istediği zaman tekrar çıkabileceğini öğreneceği için kafese girmekte zorluk çıkartmayacaktır.
KAFA KAŞIMA VE DOKUNMA İZİNLERİ:Bu konuya başlamadan önce mutlaka belirtmeliyim ki bazı kuşlar ne kadar evcilleşirlerse evcilleşsinler hiçbir zaman elde tutulmayı kabul etmeyebilir ve hatta kafasına bile dokunulmasına izin vermeyebilirler. Buna kuşunuzun önceden yaşadığı kötü tecrübeler ve hepsinden önemlisi yavruluk döneminde yeteri kadar ele alınmaması sebep olur. Bu durumda ki kuşa mutlaka zaman tanınmalıdır. Ancak normal şartlarda ele gelen, sizden yem kabul eden bir kuş kısa sürede kendine dokunulmasına izin verir. Hatta kısa bir süre sonra kendini kaşıtmaya sizin yanınıza gelir.Bu eğitim sırasında da kuşu sakin tutmak için gene yem kullanacağız. Kuşunuzu kafesin üzerinde ya da benzeri bir yerde elinizle beslerken diğer elinizin sadece bir parmağıyla yavaş yavaş ve kuşa göstererek kuşunuzun kanat kısmına ayaklarına dokunun ve okşayın. Burada kritik nokta kuşunuzun ilk andan itibaren kendisine dokunmaya gelen parmağı görmesidir. Eğer kuş sizin kendisine dokunmak üzere olduğunuzu bilmez ve aniden elinizi görürse bundan ürküp kaçabilir. Bu şekilde küçük küçük başlayan dokunuşlar her seferinde daha yukarı noktalara kafaya doğru ilerler. Bir süre sonra kafasını ve sırtını bütün elinizle kaşımanıza bile izin verecektir. Ancak burada da gene önemli olan sabırlı olmanızdır. Eğer kuşunuz bazen geri çekilir istemezse kendisine dokunulmasını sakın zorlamayın ve bu işi daha sonraya erteleyin.
SES TEKRARI:Sultan papağanı türü kuşların dişileri ve erkeklerinin arasında ki en belirgin fark çıkarttıkları seslerdir. Dişi sultanlar sadece CURK CURK diye tek ton ve tek sıra olarak ses çıkartırlar. Erkek sultanlar ise birkaç kelime konuşabilir ve çok değişik müzikleri, kapı zillerini, araba alarmlarını ezberleyip birebir aynı şekilde çalabilirler. Ancak erkeklerin de bu sesleri bir yaş civarında çıkartmaya başlayacaklarının altını çizmek isterim. Dolayısıyla belirli sesleri kuşunuza öğretmeniz ve onun tekrar etmesini sağlamanız için kuşunuzun erkek ve en az bir yaş civarında olması gerekmektedir.
Kuşlara kelime öğretmenin, şarkı öğretmenin bir çok yolu vardır. Ancak bence sultan papağanlar için en geçerli ve hızlı yol benim bir kelime bir ıslık diye adlandırdığım yoldur. Bu yolda kuşunuza kısa sürede birkaç kelime öğretebilirsiniz.
Bu yöntemin temelinde kuşunuza aynı anda bir al-ver öğretmeniz vardır. Şöyle ki kuşunuza her seferinde, severken, seslenirken, yanına gittiğinizde aynı kelime ve aynı ıslıkla seslenmelisiniz. Örneğin ***gümüüüş hu huuuu hu*** bu şekilde sürekli olarak kuşunuza seslenirken bir gün siz ***gümüüüüş*** dediğinizde kuşunuz sizden önce ***hu huuuu hu*** yu yapacaktır. Bu noktadan sonra artık bir al-ver başlamış olur. Siz ilk kelimeyi söylediğinizde kuşunuz ıslık bölümünü yaparken siz ıslık bölümünü yaptığınızda da kuşunuz kelime bölümünü yapacaktır.