Özel Hukukun Dalları ve Kaynakları


Özel Hukukun Dalları

Kişilerin toplum içinde yaşamaları nedeniyle bir hüküm ve değer ifade eden eylem ve

davranışlarını, işlem ve ilişkilerini düzenleyen hukuk kurallarının neler olduğunu ve

bunların önemini kavrayabilmek Medeni Hukuk, kişilerin toplum halinde yaşaması

bakımından bir hüküm ve değer arz eden bütün eylem ve davranışlarını, işlemlerini ve

ilişkilerini düzenleyen hukuk kurallarının tümüdür. Medeni hukuk düzenlemekte olduğu

ilişkilerin niteliğine göre, beş bölüme ayrılır. Bunlar, "kişiler hukuku", "aile hukuku",

"miras hukuku", "eşya hukuku" ve "borçlar hukuku"dur. Kişiler arasındaki ticari ilişkilerin

türlerini; şirket, kıymetli evrak, sigorta kavramlarını ve bunlara iliş- kin örnekler

türetebilmek Ticaret hukuku, kişiler arasındaki "ticari ilişkileri" düzenleyen hukuk

kurallarıdır. Ticaret Hukuku ile medeni hukuk arasında çok sıkı bir bağ vardır.


Medeni hukuk kişiler arasında günlük yaşamdaki ticari işletme ile ilgili olmayan ilişkileri,

ticaret hukuku ise, ticari işletme ile ilgili olanları düzenler. Ticaret hukuku, "ticari işletme

hukuku", "şirketler hukuku", "kıymetli evrak hukuku", "deniz ticareti hukuku" ve "sigorta

hukuku olmak üzere beş bölüme ayrılır. Aynı uyrukluğa sahip olmayan kişiler arasındaki

özel ilişkilerin niteliğini anlayabilmek ve bunlara uygulanabilecek hukuk kurallarını ne

şekilde belirleneceğini anlayabilmek Devletler Özel Hukuku, çeşitli devletlere bağlı olan,

aynı uyruklukta (tabiiyette) olmayan kişiler arasındaki özel hukuk ilişkilerine hangi

devletin kanununun uygulanacağını ve kişilerle şeylerin uyrukluğunu düzenleyen hukuk

kurallarından oluşur.


Devletler özel hukukunun düzenlediği ilişkiler daima bir yabancı unsur karışmıştır. Bu

yabancı unsur "kişi" veya "yer" unsuru olabilir.



Hukukun Kaynakları

Hukuk kaynağından ne anlaşılması gerektiğini ortaya koyabilmek

Hukukun kaynakları denilince "hukuku doğuran kaynaklar" ve "hukuku bildiren

kaynaklar" akla gelir. Hukuku doğuran kaynaklar, hukuk kurallarının nasıl ve ne şekilde

meydana geldiklerini, nereden çıktıklarını ifade eder. Hukuku bildiren kaynaklar ise,

hukuk kurallarının hangi şekillerde göründüklerini gösteren kaynaktır ki, bunlara

"hukukun şekli kaynakları" denir. Hukukun şekli kaynaklarını "yazılı kaynaklar" ve "yazısız

kaynaklar" biçiminde bir ayırıma tabi tutarız. Bunlara "yardımcı kaynaklar"ı da

ekleyebiliriz. Hukukun yazılı kaynaklarının neler olduğunu ve bunların hangi makam

tarafından çıkarılarak ne şekilde yürürlüğe girdiğini saptayabilmek



Yazılı kaynaklar deyimi ile, hukuk kurallarının yazılı bir biçimde yer almış oldukları

metinler ifade edilmek istenir. Bunlar yazılı hukuk kurallarını içeren kaynaklardır.Yazılı

hukuk kuralları yetkili mercilerce konulmuşlardır.Yazılı kaynaklar; kanunlar, kanun

hükmünde kararnameler, tüzükler ve yönetmeliklerden oluşur. Hukukun yazılı olmayan

kaynaklarının ne şekilde oluştuğunu ve hukuk kaynağı şekline nasıl dönüştüğünü

kavrayabilmek



Yazısız kaynağı örf ve adet (gelenek) hukuku oluşturur. Bu kurallar, yetkili bir organ

tarafından bilerek ve istenerek konulmazlar. Bunlar toplumda kendiliğinden doğarlar. Örf

ve adet hukuku kuralları herhangi bir yerde yazılı olmayıp, toplumun ruhunda vicdanında

yer alırlar. Bir adetin bir geleneğin örf ve adet hukuku kuralı olabilmesi için üç unsurun

bir arada bulunması gerekir. Bunlar, "maddi unsur", "manevi unsur" ve "hukuki

unsur"dur. Hukukun yardımcı kaynaklarının neden ibaret bulunduğunu ve bunların bir

olaya uygulanmaktaki etkilerinin ne olduğunu ortaya koyabilmek



Yardımcı kaynaklar ise bilimsel görüşler (doktrin) ile yargısal kararlardan oluşur. Hakim

önüne gelmiş olan bir anlaşmazlığı çözümlerken bu kaynaklara mutlaka başvurmak

zorunda olmayıp, dilerse bunlardan faydalanabilir.