Tanrı

[DeRDeST]

Tanrı

Tanrı, özellikle monoteistler (tek tanrıcılar) tarafından evrenin tek yaratıcı ve yöneticisi olduğuna inanılan ilahi varlık için kullanılan Türkçe sözcüktür. Politeistik inançlarda genelde ilahların cinsiyeti bulunur ve erkek olanlarına tanrı, kadın olanlarına tanrıça denir. Tanrı kavramı her monoteistik ve henoteistik inançta değişiklik gösterir. Yine de bu farklı inançlardaki tanrı kavramını tanımlamak için sadece tanrı sözcüğü kullanılabilir. Teolog ve filozoflar, tarih boyunca, sayısız Tanrı kavram ve anlayışlarını incelemişlerdir. Felsefenin metafizik dalı Tanrı'nın varlığı sorusunu konu edinse de, bu soru din felsefesi alanında da incelenen önemli tartışmalardandır.

Etimolojisi

İslam öncesi dönemde Türklerin tapındıkları Tengri isimli ve "gök" ya da "hamdedilen, şükredilen" anlamına gelen varlığa verilen ad iken zaman içinde uğradığı değişimle doğaüstü yaratıcı güce veya değişik kültürlerin tapındıkları benzer güçlere, varlıklara verilen genel ad olmuştur.

TDK Güncel Türkçe Sözlük'üne göre, tanrı sözcüğü "Çok tanrıcılıkta var olduğuna inanılan insanüstü varlıklardan her biri, ilah." ve özel isim olarak da "Allah." anlamlarına gelmektedir.

Günümüzde Allah ismi yerine de kullanıldığı gibi, biraz da İslam'ın kültürel etkisi nedeniyle, Allah sözcüğü Türkçe bir sözcük olarak diğer monoteistik inançlardaki, özellikle de İbrahimi dinlerdeki, Tanrı kavramı için, tanrı sözcüğü yerine kullanılmıştır fakat bu İslam dinince kabul edilmeyen bir davranış olarak tanımlanabilmektedir.

M.Ö. 1766 yılında yazılan Çin kronikinde geçen en eski tutanaklarda bulunulan en eski Türkçe kelimeler tanrı, ordu ve kut (mutluluk) kelimeleridir.

Türkçe'de Çalap da tanrı için kullanılan başka bir isimdir.

İslam'da Tanrı

İslam dininde Allah ismi, Tanrı'nın özel ismidir ve genel olarak "Tanrı" ismi yerine kullanılır. İlah, Semitik El ismi ile akraba olan ve genel olarak Tanrı anlamında kullanılan bir başka sözcüktür. Allah ise belirlilik eki getirilmiş özel isimdir. İslam'da Allah'ın çeşitli sıfatlarından oluşan Allah'ın adları, Esmaül Hüsna yani Güzel İsimler mevcuttur. Modern zamanlarda İslami çevrelerde, Allah dışında ve bu Esmaül hüsnada olmayan sözcüklerin Allah sözcüğü yerine İslam'daki "Tanrı" kavramı için kullanılmasını rahatsızlık verici bulunduğu olmuştur.

[XxX]

Bizi yaratan varlık adı ne olursa olsun kudreti tartışılmaz. Allah kelimesi "ilah" sözcüğünden türetilmiş olduğunu düşünüyorum. Bazı medeniyetler ona "Zeus" bazı medeniyetler "ra" bazı medeniyetler de "odin" demiş mantığıa göre çok tanrılı inanç sistemleri ama bakıldığında aynı mantık. Ben ateizmin savunduğu gibi birden varolduğumuzu düşünmüyorum ! Ve ya evrim geçirdiğimizi ! Bir değişim var evet, ama bu bana göre evrim değil. Yani koskoca bi dinozordan ben mi oldum yani ? Olmaz kabul edemem bu yakıştırmayı.

[Paradox]

İsim köklerine baktığımızda "tanrı"nın aslında "cins isim" olduğunu fark ederiz ayrıca sıfat olarak ta kullanılıyor. Neticede Tanrı kelimesinin pek çok yerde pek çok varlık adına kullanıldığını görüyoruz. Buradan şöyle bir anlam çıkıyor, eğer bir insan "tek" olduğunu düşündüğü bir yaratıcı güce inanıyorsa onu tanrı diye isimlendiremez. Çünkü tanrı kelimesi başka varlıklar içinde kullanılıyor ki bu tek yaratıcının tekilliğine ortak koşmak gibidir. Müslümanlar özellikle bunun için Ezanı okurken "Tanrı Uludur" demek yerine "Allah Tekdir" demeyi tercih eder.

Allah kelimesi "özel isimdir" ve sadece ona aittir. İddaların aksine Allah ismi eski arap mitolojisinde bahsedilen ay tanrısı el-ilah tan gelmiyordur. Ki zaten el-ilah kelimesi günümüz türkçesi ile "tanrı" anlamına geliyor. Örneğini kur'an'ın şu ayetinde görebilirsiniz. Allah ve tanrı kelimesinin nasıl ayrı tutulduğuna dikkat ediniz ;

"Onların Allah'tan başka yalvardıkları tanrılarına hakaret etmeyin ki, onlar da cahillik ederek hadlerini aşıp Allah'a hakaret etmesinler."

Bu bağlamda anlam açısından TDK Güncel Türkçe Sözlüğü referans almak pekte sağlam bir iş değil bence.