Buji Nasıl Çalışır?


Buji, içten yanmalı motorlarda (dizel motorları hariç) yakıtın elektrik kıvılcımıyla yakılmasını sağlayan devre elemanıdır. İçten yanmalı motorlarda yakıt piston ile silindir içinde basınç altında sıkıştırılarak kıvılcım sayesinde yanma odasında ateşlenir. Sıkıştırma işlemi gerçekleştiğinde yakıtın tutuşması gerekir. Bu durumda ani genişleme sonucu piston geriye itilir.
Farklı motor seçenekli araçlarda kullanılan bujiler, boyut ve özellik bakımından farklılık göstermektedir. Bujinin çalışma sıcaklığına bağlı olarak çeşitli tipleri vardır. Genellikle 400-850°C sıcaklık aralığı iyi sonuç vermektedir. Elektrot ucuna biriken karbonun yanması için sıcaklığın yüksek olması gerekir. Buna karşın kendiliğinden ark yapmaması için sıcaklığın 850°C altında olması gerekir. Bujiler genellikle aşağıda belirtilen 4 kısımdan oluşur.

• Elektrik bağlantı ucu
• Porselen yalıtıcı (izolatör)
• Bağlantı gövdesi ve dişleri
• Elektrotlar

Ateşleme distribütörden aktarılan akım ile gerçekleşir. Bujiler kıvılcımı, iki elektrot arasında bobin tarafından oluşturulan yüksek gerilimli elektriği atlatarak oluşturur. Bujinin merkez elektrodu ile silindir bloğuna bağlı olan şase elektrodu arasında yaklaşık 0,75 milimetrelik bir hava boşluğu vardır.

Porselen, ateşleme tepe noktasından başlayarak metal kılıfla birleştiği yerde son bulur. Porselen yalıtıcı (izolatör), ateşleme sırasında oluşan yüksek ısıyı dışarıya aktararak yanma odasının soğumasını sağlar. Bujinin çalışma ısısı aralığı, izolatör porselenin uzunluğuna bağlıdır. Bujinin en sıcak noktası porselen yalıtıcının tepe noktası olduğu için, ısısı erken yada geç ateşlemede önemli rol oynar.

Motor gövdesine vidalanabilmesi için ateşleme elektrodu tarafına dişli yapılmıştır. Endüksiyon bobini, 6~12 V’luk akü gerilimini 15.000-25.000 V’a çıkararak bujinin çalışmasını sağlar.

Erken ateşleme sınırı ile aşırı ısınma sınırı arasında kalan sıcaklıklar en uygun çalışmayı sağlar. Bu aralıkta buji, üzerinde biriken tortu ve karbon bileşiklerinin yakılmasını sağlayarak kendi kendisini temizleyebilir.

Bujinin sağlayabildiği kıvılcımın boyutu, bujinin iyi çalışıp çalışmadığının göstergesidir. Bujilerin düzgün çalışıyor olması aracın hem performans hem de güvenliği için önemlidir. Bujilerde oluşacak aksaklık, yakıtın yanmadan egzozdan dışarı atılmasına neden olur. Motor gücünde kayıplar olur ve yakıt verimi azalır. Genellikle ateşleme sonucu, bujilerde kurum birikintileri oluşur. Buji uçlarında oluşan kalıntı ateşlemeyi engelleyecektir. Her makina gibi bujilerin de belirli bir ömürleri vardır. Bu sürelerin sonuna yaklaştıklarında normalin üzerinde yakıt tüketimi, motorda ateşleme kaçağı ve performansta azalma olur. Bu durumlarda servislerde kontrol ve değişimi yapılmalıdır.