Kredi İşlemleri

[Jineps]

Kredi İşlemleri

1. Kredi İşlemleri: Kredi kelimesi, Latince’de itimat etmek, inanmak anlamındaki "credeer" kelimesinden gelmektedir ve bankacılıkta da itibar olarak kullanılmaktadır. Bu nedenle bankanın itibarından faydalanarak risk altına girme işlemleri kredi olarak değerlendirilmektedir.

Kredinin ekonomideki manası, ödünç alınan veya verilen mal, paradır. Bankalar, bu manada en önemli kuruluşlardır. Bankalar Kanunu açısından ise kredi, bankaların öz varlıklarının yanı sıra, topladıkları vadeli ve vadesiz Türk lirası ya da döviz mevduat ile banka dışında temin ettikleri fonları, yasal sınırlar içinde ve banka içi mevzuatı da göz önünde tutmak suretiyle ihtiyaç sahiplerine belirli bir süre sonra geri alınması kaydıyla borç olarak vermesi ya da borç anlamında olmamakla birlikte, birbirleriyle taraflardan birinin taahhüdünün ve/veya bu taahhütten doğacak borçlarının garanti edilmesi işlemidir.

Bankalar, fona ihtiyaç duyanlarla fonlarını değerlendirmek isteyenleri buluşturma açısından en önemli mali sistemdir. Bankaların en önemli görevlerinden biri, kaynak sağlamaktır. İkinci büyük görevi ise sağladığı kaynağın yatırılması, yani plasman görevidir ki bu da kredi verme şeklinde ortaya çıkar. Bankacılıkta kredi verme kavramı, verilen borcun belli bir süre sonunda geri alınmasından daha geniş bir işlem topluluğunu anlatır. Bankalar; müşterilerine borç para vererek ya da müşterilerine bankanın itibarından yararlanma imkânı tanıyarak kredi açar.

5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 48. maddesi kredi konusunu aşağıdaki gibi açıklamıştır: "Madde 48.Bankalarca verilen nakdî krediler ile teminat mektupları, kontrgarantiler, kefaletler, aval, ciro, kabul gibi gayrinakdî krediler ve bu niteliği haiz taahhütler, satın alınan tahvil ve benzeri sermaye piyasası araçları, tevdiatta bulunmak suretiyle ya da herhangi bir şekil ve surette verilen ödünçler, varlıkların vadeli satışından doğan alacaklar, vadesi geçmiş nakdî krediler, tahakkuk etmekle birlikte tahsil edilmemiş faizler, gayri nakdî kredilerin nakde tahvil olan bedelleri, ters repo işlemlerinden alacaklar, vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri ile benzeri diğer sözleşmeler nedeniyle üstlenilen riskler, ortaklık payları ve kurulca kredi olarak kabul edilen işlemler izlendikleri hesaba bakılmaksızın bu Kanun uygulamasında kredi sayılır."

Bankalar Kanunu’na göre bankalar aşağıdaki şekillerde kredi verebilir:
- Nakden borç verilmesi
- Teminat mektubu verilmesi
- Kefaletler, aval, cirolar
- Tahvil ve benzeri sermaye piyasası araçlarının satın alınması
- Tevdiatta bulunmak suretiyle veya başka herhangi bir biçimde ödünç verilmesi
- Varlıkların vadeli satışlarından doğan alacaklar
- Vadeli işlem sözleşmeleri
- Ortaklık payları

Bankaları Kanunu açısından hangi hesapta izlenir ise izlensin bu saydıklarımızın hepsi "kredi" sayılır.

2. Kredi Çeşitleri: Krediler birçok açıdan tasnif edilebilir. Bankacılık ve finans sektöründe yaşanan rekabet ortamında sürekli olarak yeni enstrümanların (ticari belge) piyasaya sürülmesi kredilere de yansımakta ve kredi türleri devamlı artmaktadır.

2.1. Kullanım Amaçlarına Göre Krediler:

- Üretim Kredileri: Bu krediler, bir üretim biriminin faaliyete geçirilmesi ve üretimin sürdürülmesi amacına yöneliktir.Üretim kredileri, yatırım ve işletme kredisi olarak ayrılır.

- Yatırım kredisi: Üretim yapacak işletmenin kuruluşunda sabit değerlerin alımı ve yapımı için açılan kredilerdir. Fabrika, imalathane, yol, köprü, baraj, turistik tesisler vb. yapımı için alınan krediler böyledir. Yatırım kredileri, işletme faaliyete geçip kâr etmeye başladıktan sonra geri ödeneceğinden uzun vadelidir.

- İşletme Kredisi: Yatırımları tamamlanmış bir işletmede, üretim sürecinde ham madde ve malzeme sağlanması ve işçilik ücretlerinin ödenmesi, ambalaj masraflarının karşılanması gibi malın satışına kadar olan finansman ihtiyacını karşılamak üzere açılan kredilerdir. Hammaddenin satın alınmasından mamulün piyasada elden çıkarılmasına kadar olan süreye göre işletme kredileri kısa ve orta vadeli olabilir.

- Tüketim Kredileri: Tüketicinin, ilerideki tasarruflarından karşılamak üzere tüketim malı almalarını mümkün kılacak türde kredilerdir. Bu krediler malı pazarlayan firma, bankalar ya da bu amaçla kurulmuş özel finansman kurumları tarafından açılır.

2.2. Teminatına Göre Krediler:

- Açık Kredi: Kişisel yüklenime dayanan ve sadece borçlunun imzası karşılığı verilen kredilerdir. Bu kredide borçlunun piyasadaki itibarı, ahlaki durumu, mal varlığı, birinci derecede önemlidir. İtibarlı firmalara ve esaslı incelemelerden sonra açıldığı için “en teminatlı kredi açık kredidir” de denilir.

- Teminatlı krediler: Kefalet karşılığı krediler, borçlunun borcuna üçüncü bir kişinin imzası ile kefil olduğu, başka bir deyişle borçlunun borcunu ödemediği takdirde ödemeyi kefilinin üstlendiği kredilerdir. Maddi teminat karşılığı kredi, bu krediler için teminat olarak mal, gayrimenkul ipoteği, işletme rehini, nakit, kıymetli madenler ve taşlar, hisse senedi ve tahvil vb. gibi maddi bir teminat alınmıştır.

- Teminat Mektupları: Teminat mektubu, borçlunun alacaklıya karşı üstlendiği yükümlülüğün yerine getirilmesini garanti etmek üzere banka tarafından alacaklıya verilen mektuptur. Bu mektupla banka, borçlunun üzerine aldığı yükümlülüğü alacaklı ile aralarındaki sözleşme koşullarına uygun olarak yerine getirmemesi hâlinde alacaklının talebi ile hiçbir itiraza gerek kalmadan teminat mektubunda yazılı olan tutarı alacaklıya ödemeyi taahhüt etmektedir. Teminat mektupları şekil, süre, limit ve teminatlarına göre sınıflandırılır (geçici-avans-kesin, süreli-süresiz, limit içi-dışı, serbest konulu vb.).

2.3. Vadesine Göre Krediler:

- Vadesiz ve kısa vadeli krediler: Geri ödenmesi için belirli bir zaman tespit edilmeyen veya 1 yıla kadar vadeli kredilerdir.

- Orta vadeli krediler: 1 yıldan 10 yıla kadar vadeli krediler orta vadeli olarak kabul edilir.

- Uzun vadeli krediler: 10 yıl ve daha fazla vadeli kredilerdir. Uzun vadeli kredi, iki yıl ve daha uzun süreli olan özel, ama çoğu kez ticari amaçlı kredilere verilen addır. Ancak, uzun vadeli kredinin bazı ülkelerin bankacılık sisteminde kabul edilmediği de gözlenmektedir. Uzun vadeli kredilerin bir adı da dönem kredileridir.

2.4. Kullanıldığı Yerlere Göre Krediler:

- Tarım kredisi: Tarım sektörüne açılan krediler
- Konut kredisi: İnşaat sektörüne açılan krediler
- Mesleki kredi: Küçük esnaf, sanatkâr ve serbest meslek erbabına açılan krediler
- İhracat kredisi: İhraç edilen malların finansmanı için açılan krediler, vb. olarak ayrılır.

2.5. Kredi Alıcısının Niteliğine Göre Krediler:

- Kamu kredisi: Devlet, özel idare, belediye, köy gibi kamu tüzel kişilerine açılan kredilerdir.
- Özel krediler: Özel hukuk gerçek ve tüzel kişilerine açılan kredilerdir.

2.6. Kredinin Niteliğine Göre Krediler:

- Nakdi krediler: Para ve para hükmündeki şeylerin verilmesi suretiyle açılan kredilerdir.
- Mal şeklindeki krediler: Kredinin bedeli sonradan tahsil edilmek üzere mal şeklinde verilmesidir. Taksitli satışlar böyledir.
- Maddi olmayan krediler: Nakit ya da mal şeklinde olmasızın kredi açanın itibarını ortaya koyarak imzası karşılığı açtığı kredilerdir.

2.7. Kurumsal Krediler: Kurumsal nitelikli kredi müşterilerine tahsis edilen ve bir limit dâhilinde kalmak koşuluyla teminatsız (açık) veya teminatlı olarak kullandırılan (TL) nakit kredilerdir. Muhasebesi aynı olan iki tür kullanımı söz konusudur.

2.7.1. Rötatif Döviz Kredisi: Kısa süreli nakit ihtiyacın karşılanması amacıyla kullandırılan, belirli bir vade içermeyen ve faiz tahsilatları dönemsel yapılan döviz kredisidir. Kredinin rotatif kullanımı ile üç ayda bir faiz ödeme özelliği sayesinde finansal planlamalarda kolaylık ve esneklik sağlar. İhracat taahhüdü yerine getirildiği durumda vergi, resim ve harç muafiyeti sağlanır ve ihracatın finansmanında kolaylık sağlar.

2.7.2. Spot Krediler: Kredi kullandırma aşamasında tespit olunan faiz oranının vade sonuna kadar değiştirilmediği, faiz ile vergi vs. kesintilerin, üzerinde mutabık kalınan dönemlerde, anaparanın ise kredi vadesi sonunda bir kerede ödendiği kredi türüdür. Söz konusu kredi uygulamasında anaparanın erken ödenmesi, ancak bankanın muvafakatiyle ve belirleyeceği esaslar çerçevesinde mümkündür. Ticari kredi kullanmak isteyen tüm firmalar bu krediden yararlanabilir.

3. Kredi Talebinin Sebepleri: Bilindiği gibi kredi vermek, bankaların en önemli hizmetlerinden biridir. Günümüzde, banka kredileri sayesinde birçok insan ev ve araba gibi temel ihtiyaçlarını karşılamaktadır.Bunun yanında işletmeler,krediyi genellikle;
- Sermayelerini güçlendirmek için kredi talebinde bulunabilir.
- Diğer firmalardan kaynaklanan ve kendilerini zora sokan tahsilattaki gecikmeleri finanse etmek için kredi talebinde bulunabilir.
- Çeşitli nedenlerle satılamayan (nakde dönüşemeyen), üretime sokulamayan stoklarını finanse etmek amacıyla kredi talebinde bulunabilir.
- İşletmede kullanmak zorunda oldukları eskiyen makine, teçhizatlarını değiştirmek amacıyla kredi talebinde bulunabilir.
- Ayrıca meslek erbapları mesleğini geliştirmek amacıyla kredi talebinde bulunur.


4. Kredinin Ekonomiye Faydaları: Banka kredilerinin ülke ekonomisine faydaları şunlardır:
- Üretim ve yatırımın hızlanmasına, artmasına yol açar.
- Bir dolaşım olarak da görev yapar.
- Sermaye birikimine imkân sağlar.
- Kullanılmaya hazır, fakat atıl bekleyen sermayenin iş alanına aktarılmasını sağlar.
- Müteşebbislerin gerekli sermaye için uzun bir süre beklemeksizin yatırıma girişebilmelerine imkân verir.
- Atıl veya az getiren tasarrufları değerlendirerek ona bir bedel (gelir) getirdiğinden tasarrufların artışını hızlandırır.


5. Bankaların Kredi Kaynakları: Tasarruf sahibi açısından mevduat yatırım sayılırken, mevduat kabul eden kuruluşlar açısından borçtur. Öbür taraftan, bankalar açısından yatırım olarak kabul edilen kredi ise kredi kullanan gerçek ve tüzel kişiler açısından borçtur. Bankaların yalnızca kendi sınırlı kaynakları ile kredi vermeleri, kredi taleplerini karşılayabilmeleri imkânsızdır. Bu nedenle kredi hacimlerini artırmak ve kâr elde edebilmek amacıyla yabancı kaynaklara da başvurmak zorundadırlar. Bunlar öz kaynaklar ve yabancı kaynaklar olmak üzere ikiye ayrılır.

5.1. Öz Kaynaklar:
- Öz kaynak
- Ödenmiş sermaye
- Yedek akçeler ve karşılıklar
- Kanuni yedek akçe
- İhtiyari yedek akçe
- Dağıtılmamış kârlar
- Yeniden değerlendirme fonu

5.2. Yabancı Kaynaklar:
- Mevduat (vadesiz ve vadeli)
- Reeskont / T.C Merkez Bankasından alınan krediler
- Tahvil ihracı
- Yurt İçinden sağlanan krediler
- Yurt dışından sağlanan krediler
- Repo
- Varlığa dayalı menkul kıymetler
- Ödeme emirleri

6. Kredilerden Alınacak Faiz, Komisyon ve Vergiler: Krediler dolayısıyla müşteriden faiz, komisyon, gider karşılığı gibi gelirler ile buna bağlı olarak tahsil edilecek vergiler kesilmektedir.

6.1. Kredi Faizleri:

- Kredi Faiz Oranları: Bankaların ödünç para verme işlemleri ve mevduat kabulünde uygulayacakları azami faiz oranları sağlayacakları diğer menfaatlerin nitelikleri ile azami miktar ya da oranlarını tespit etmeye, bunları kısmen veya tamamen serbest bırakmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir. “5411 sayılı Bankacılık Kanunu Madde 144: Bakanlar Kurulu, bankaların ödünç para verme işlemleri ve mevduat kabulünde uygulanacak azami faiz oranlarını, katılma hesaplarında kâr ve zarara katılma oranlarını, özel cari hesaplar dâhil bu maddede belirtilen işlemlerde sağlanacak diğer menfaatlerin nitelikleri ile azami miktar ya da oranlarını tespit etmeye, bunları kısmen veya tamamen serbest bırakmaya yetkilidir. Bakanlar Kurulu, bu yetkilerini Merkez Bankasına devredebilir. Mevduat ve Kredi Faiz Oranları Hakkındaki Karar’a göre; bankalar reeskont kaynaklı krediler dışındaki kredilere uygulanacak azami faiz oranlarını serbestçe belirleyebilir.

- Komisyon ve Gider Karşılıkları: Bankalar, kredi işlemlerinde alacakları faiz dışındaki komisyon ve gider karşılıkları vb. gibi menfaatlerin oran miktarlarını ‘Bankalarca Kredi İşlemlerinde Faiz Dışında Temin Edilecek Diğer Menfaatler ve Tahsil Olunacak Masraflar Hakkında Karar” gereğince serbestçe belirleyebilir.Bankalar, bu gelirleri rekabet koşulları ortamında belirlemektedir.

6.2. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi: Gelir Vergisi Kanunu’na göre bankalar, yaptıkları işlemler dolayısıyla lehlerine doğan ve nakden ya da hesaben aldıkları paralar üzerinden “ Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi” ödemekle yükümlüdür. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi’nin matrahı, yapılan işlemler sonucunda banka lehine tahakkuk eden ve nakden ya da hesaben tahsil edilen paralardır. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi, ait olduğu ayın 15’inci günü akşamına kadar beyan edilir ve ödenir.

7. Kredi Verilmesinde Ortak İşlemler:

7.1. Kredi Açılması:
- Müşterinin kredi talebinde bulunması: Kredi açma işlemleri, müşterinin kredi talebinde bulunması ile başlar. Eğer kredi talebinde bulunan, tüzel kişilik ise firma hakkında genel bilgi toplanır. İstenen kredinin türü, miktarı ve kullanma amacı belirlenir.
- Kredi isteğinin incelenmesi: Ön görüşme olumlu sonuçlanırsa firma hakkında bir istihbarat (bilgi toplama) çalışması yapılır. Bu çalışmanın da olumlu sonuçlanması durumunda kredi talep edenden diğer bilgiler ve belgeler alınır. Eğer ticari kuruluş ise ticaret sicil kaydı, ana sözleşme vb. özel şahıs ise maaş bordrosu gibi belgeler yanında “hesap durum belgesi” alınır. Alınan hesap durum belgesindeki bilgiler, kredi isteyenin çalışma konusu işindeki ehliyeti, diğer bankalarla ilişkisi, karakteri, iş ahlakı gibi kişisel nitelikleri ile kişi işletmelerinde işletme dışı varlıkları gibi mali niteliklerine ilişkin bilgilerle desteklenir. Bütün bu bilgiler ve belgeler, bir kredi dosyasında toplanır. Bu belgeler ve bilgiler incelenerek kredi talebinde bulunan kişi ya da kuruluşa kredi verilmesi hakkında bir karara varılır.
- Kredi kararının bildirilmesi ve sözleşme yapılması: Kredi kararı müşteriye bildirilir. Kendisiyle kredi türüne göre kredi sözleşmesi yapılır ya da kendisinden bir taahhütname alınır.
- Genel kredi sözleşmesi veya taahhütnamesi Lehine kredi tespit edilen bütün gerçek ve tüzel kişilerden kredinin kullandırılmadan önce ve tüm kredilerini kapsayacak şekilde alınan imzalı belgelere “Genel Kredi Sözleşmesi veya Taahhütnamesi” denir. “Genel Kredi Sözleşmesi veya Taahhütnamesi” aşağıdaki hususları içerir:

- Kredinin toplam limiti
- Bankanın krediye uygulayacağı faiz tahakkuk dönemi
- Krediye tahakkuk ettirilecek faiz, komisyon, gider vergisi ve temerrüt faizi
- Banka, açıkça fesih ihbarında bulunmadığı sürece hesap veya hesapların kesilmesi hâlinde dahi sözleşmenin yürürlükte kalacağı
- Banka, alacağını kefalet veya maddi teminat ile sağlamlaştırma gereğini duyduğu takdirde bu isteğin derhal yerine getirileceği, bu durumda yapılacak masraf, sigorta ve muhafaza ücretlerinin müşteri tarafından ödeneceği
- Hesabı kullanmaya yetkili firma temsilcilerinin isim ve imzaları
- Kredi borçlusunun ve kefillerinin kanuni ikametgâhları
- Anlaşmazlık hâlinde yetkili olan mahkemeler
- Krediye teminat olarak kefalet alınması halinde kefil veya kefillerin sözleşmedeki özel madde üzerine “müşterek borçlu ve müteselsil kefil” sıfatıyla imzaları

Kredi bu şekilde kullanılabilir duruma geldikten sonra ilgili banka şubesi, kredi koşullarına uygun olarak gerekli teminatları da almak suretiyle, müşterinin istediği tutarları, yetki sınırları içerisinde kullandırır.

7.2. Teminat Alınması: Kredinin teminatı kefalete dayanıyorsa kefalet alma işlemleri tamamlanır. Maddi teminat karşılığı kredinin teminatını oluşturan kıymetlerin, gerekiyorsa, ekspertizleri (bilirkişi incelemesi) yaptırılır ve uygulanacak kredi sınırı belirlenir. Rehin bordrosu düzenlenerek teminat alma işlemi hukuki açıdan tamamlanmış olur. Teminat olarak alınan kıymetleri banka teslim alır ya da başka bir şekilde güvence altına alır. Teminat altındaki varlıkların mülkiyetinin tasarruf kontrol yetkisi bankaya aittir. Bu nedenle bu kıymetler alındığında Nazım Hesaplar’da izlenir.


8. Kredilerin Muhasebeleştirilmesi:

8.1. Teminatlı Krediler: Tekdüzen Hesap Planı’nda teminat olarak alınan varlıkların izlenmesi için aşağıdaki hesaplar açılmıştır.

982 – 983 EMANET VE REHİNLİ KIYMETLER
982.10 Rehinli Kıymetler
982.100 Menkul Kıymetler
982.101 Teminat Senetleri
982.102 Emtia
382.103 Varant (Rehin Senedi)
382.104 Gayrimenkul
382.108 Diğer Rehinli Kıymetler
382.109 Rehinli Kıymet Alanlar
382 – 385 EMANET VE REHİNLİ KIYMET VERENLER

Maddi varlıklar teminat olarak alındığında senet ve menkul kıymetler nominal değerleri, emtia ve gayrimenkul gibi varlıklar ise ekspertiz değerleri üzerinden Nazım Hesaplar’a kaydedilir. Kredi işlemlerinin muhasebeleştirilmesinde 1 koduyla başlayan hesapların tamamı aktif karakterli nakit krediler hesaplarını ifade eder. Tekdüzen Hesap Planı’nda nakdi kredi hesapları gruplandırılırken öncelikle krediler canlı ve problemli olması ilkesine göre ayrıştırılmış, daha sonra, vadesine göre ayrıma tabi tutulmuştur.

8.2. Nakit Krediler: 1 yıla kadar vadeli – 1 yıl dâhil – olanlar kısa vadeli, 1 yıldan daha uzun olanlar orta ve uzun vadeli olarak kabul edilmiştir.

- 100 – 129 kodlu krediler kısa vadeli krediler,
110 Kısa Vadeli Açık İhracat Kredileri
112 Kısa Vadeli Teminatlı İhracat Kredileri
114 Kısa Vadeli Teminatlı İthalat Kredileri
116 Kısa Vadeli Açık Diğer Krediler
118 Kısa Vadeli Açık Teminatlı Diğer Krediler
120 Kısa Vadeli İhtisas Kredileri
124 Kısa Vadeli Fon Kaynaklı Krediler
126 Mali Kesime Verilen Kısa Vadeli Krediler
128 Yurt Dışı Kısa Vadeli Krediler

- 130 – 149 kodlu krediler orta ve uzun vadeli krediler olarak kabul edilirken,
130 Orta Ve Uzun Vadeli Açık İhracat Garantili Yatırım Kredileri
131 Orta Ve Uzun Vadeli Teminatlı İhr. Gar. Yat. Kredileri
132 Orta Ve Uzun Vadeli Açık Diğer Yatırım Kredileri
133 Orta Ve Uzun Vadeli Teminatlı Diğer Yatırım Kredileri
134 Orta Ve Uzun Vadeli Açık İşletme Ve Diğer Krediler
135 Orta Ve Uzun Vadeli Teminatlı İşletme Ve Diğer Krediler
136 Orta Ve Uzun Vadeli İhtisas Kredileri
137 Orta Ve Uzun Vadeli Fon Kaynaklı Krediler
138 Mali Kesime Verilen Orta Ve Uzun Vadeli Krediler
139 Yurt Dışı Orta Ve Uzun Vadeli Krediler
140 Orta Ve Uzun Vadeli Teminatlı İşletme Ve Diğer Krediler
142 Orta Ve Uzun Vadeli İhtisas Kredileri
143 Orta Ve Uzun Vadeli Fon Kaynaklı Krediler
146 Mali Kesime Verilen Orta Ve Uzun Vadeli Krediler
148 Yurt Dışı Orta Ve Uzun Vadeli Krediler

- 150 – 157 kodlu krediler yenilenen ve itfa planına bağlanan krediler
- 158 – 159 kodlu krediler tazmin olunan gayrinakit krediler
- 160 – 161 kodlu krediler ertelenmiş veya taksitlendirilmiş krediler
- 170 – 173 kodlu krediler tasfiye olunacak alacaklar
- 174 – 175 kodlu krediler tahsili şüpheli alacaklar ve
- 176 – 177 kodlu krediler zarar niteliğindeki krediler olarak kabul edilmiştir.

8.3. İskonto ve İştira Kredileri: İskonto ve iştira kredileri; bir borç senedine sahip olan müşteriden borç senedinin satın alınması, hesaplanacak bir faiz ve masraf tutarının düşülmesinden sonra kalan bedelin müşteriye peşin ödenmesi ve vadede senedin toplam bedelinin ödenmesiyle kapanan kredi türleridir. İskonto senetleri ile iştira senetleri arasındaki tek fark, borçlunun bulunduğu adrese bağlıdır.

Eğer borçlu, işlemi yapan banka ile aynı belediye sınırları içinde ise iskonto kredisi, farklı belediye sınırları içinde olması hâlinde ise iştira kredisi olur. İskonto kredileri; 100 – İskonto Kredileri TP Hesabına, 101 – İskonto Kredileri YP Hesabına İştira Kredileri; 102 - İştira Kredileri TP Hesabına, 103 – İştira Kredileri YP Hesabına işlenir.

9. Kredi Faiz Tahakkukları: Borçlu cari hesaplara Türk Ticaret Kanunu’nun cari hesap sözleşmesine ilişkin düzenlemesi çerçevesinde 3 ayda bir faiz tahakkuk ettirilerek müşteriden nakden veya hesaben alınır. Eğer varsa komisyonlar da nakden veya hesaben alınır. Kısa vadeli kredilerde faiz, kredinin geri alınması sırasında tahsil edilir. Orta ve uzun vadeli kredilerin faizi ödeme dönemleri sonunda müşteriden nakden veya hesaben alınır. Ancak dönem içinde mali tabloların düzenlenmesi gerektiğinden her ayın sonunda bütün kredilerin işlemiş faizleri tahakkuk yolu ile gelirlere yansıtılır. Faiz ile birlikte varsa alınan komisyonlar da gelirlere yansıtılır.

9.1. Faiz Oranları ve Diğer Masraflar: Bankalar, emekli çeklerinin iskontosu ve reeskont ve Türk Eximbank kaynaklı krediler dışındaki, kendi kaynaklarından kullandıracakları kredilere uygulayacakları faiz oranlarını vade ve türlerine göre serbestçe tespit eder. Kredi faiz oranları, açılmış ve açılacak kredi hesaplarına ilan tarihinden itibaren uygulanır.

Kredi işlemlerinde faiz dışında temin edilecek diğer menfaatlerin ve tahsil olunacak masrafların nitelik ve azami sınırları da bankalarca serbestçe belirlenir. Faiz hesaplamalarında kullanılan formüller aşağıdaki gibidir:

Faiz Tutarı = (Müşteriye Verilen Borç Para Tutarı x Gün Sayısı x Faiz Oranı) / (100 x 360)

9.2. Faizlerin Tahakkuk Yoluyla Gelir Yazılması: Borçlu cari hesapların faizi; nakden veya hesaben alındıkları mart, haziran, eylül ve
aralık ayları dışında kalan aylarda dönemsellik kavramı çerçevesinde “tahakkuk” yoluyla gelirlere kaydedilir. Mevduat hesaplarında olduğu gibi kredi faizleri tahakkuk yoluyla sonuç hesaplarına almada iki değişik uygulama yapılmaktadır.

İptal Yöntemi ile Tahakkuk Yapılması: Bir ay sonunda yapılan tahakkuk işlemi, izleyen ayın başında iptal edilir ve o ayın sonunda ay sonundaki adata göre, yeniden tahakkuk işlemi yapılır. Tahakkuk ve iptal işlemi;
- Borçlu Cari Hesaplarda, faizin tahsil edildiği izleyen birinci ve ikinci aylarda
- Kısa Vadeli Kredilerde, kredi sonuna kadar
- Orta ve Uzun Vadeli Kredilerde, faiz dönemin son ayına kadar tekrarlanır.

Birikimli Yöntem İle Faiz Tahakkuku Yapılması: Her ayın sonunda o ay için hesaplanacak faiz, önceki aylarda hesaba alınan miktara eklenerek yapılan faiz tahakkuk yöntemidir. Bir aya ait faiz miktarının belirlenmesinin; aynı ayın sonu itibarıyla hesaplanan faizden önceki aylarda hesaplara alınan faiz toplamının düşülmesi şeklinde uygulanması da mümkündür.
Tahakkuk işlemi;
- Borçlu cari hesap faiz ödeme dönemlerinin ilk iki ayında
- Avans biçimindeki kısa vadeli kredilerde kredi vadesinin biteceği aydan önceki ayın sonuna kadar
- Orta ve uzun vadeli kredilerde faiz ödeme döneminden önceki ay sonuna kadar tekrarlanır.

10. Kredinin Tasfiyesi (Kapatılması): Kullandırılan krediye ilişkin anapara, faiz, komisyon, vergi şeklindeki kesintilerin tamamının tahsil edilmesi ile o kredinin riski sıfırlanmış olur. Kredi ilişkisinin tasfiyesi ise riski sıfırlanmış olan kredi hesabına ilişkin limitin tekrar kullanılmamak üzere iptal edilmesi ile olur. Kredi ilişkisi,
- Haciz, iflas, konkordato, ödemeyi tatil, hacir altına alınma, devamlı protesto, ticari terk, ölüm, mahkûmiyet, şirketlerde infisah (bozulma, yürürlükten çıkma, dağılma) ve tasfiye, aşırı borçlanma vb. nedenlerle gerçek ve tüzel kişilerin durumlarında meydana gelen olumsuz değişiklikler
- Kredinin işleyiş biçimi açısından banka kredi politikalarına uymaması
- Banka likiditesindeki olumsuz gelişmeler gibi nedenlerle imzalanan sözleşme veya taahhütname hükümleri doğrultusunda banka tarafından tasfiye edilebilir.

Kanuni takibe geçilebilmesi; kredinin, müşteriden geri talep edilebilir hâle gelebilmesi için öncelikle kredinin kat edilerek, kat ihtarnamesi ile borçludan istenmesi, bir başka anlatımla müşterinin temerrüde (ek faiz ödeme durumu) düşürülmesi gerekir. Borcun geri ödenmesini talep eden ihtarnameler genellikle noter aracılığı ile gönderilir. Sözleşmenin sona erdirilmesi üzerine kredi tutarı ile faiz, komisyon ve vergi tahsil edilerek hesap kapatılır.

11. Kredi Riski: Kredi işlemlerinde risk, hatalı bir kararın yol açtığı tehlikeleri ifade etmektedir. Diğer bir ifade ile saptanan hedeflere en uygun biçimde ulaşmak için alınan kararların beklenmeyen sonuçlara yol açmasıdır. Bu karar, verilen kredilerin tamamen ya da kısmen geri dönmesine yol açabileceği gibi krediye karşılık gösterilen varlıkların değer kaybına yol açabilmektedir. Kredi işlemlerine bağlı olan riskleri etken bir biçimde denetim altına alabilmek için çeşitli kredi riski unsurlarını özenle belirlemek gerekir. Kredi işlemlerinin sonucu olarak doğabilecek risk kaynaklarını şöylece sıralamak mümkündür:
- Kredinin kayıp (ödenmeme, geriye dönmeme) riski
- Likidite riski
- Sunulan güvencelerden kaynaklanan risk
- Faiz değişme riski,
- Para değerine bağlı risk
- İşletmenin yönetim hatalarının kestirilememesi
- Yabancı para birimi üzerinden verilen kredilerde döviz riski ve ülke riski

Sıralamada yer alan risk kaynakları içerisinde bu çalışma bakımından önemli olan kredi kaybı riski ve likidite riski aynı zamanda bir işletmenin krediye yaraşırlık riskini de vermektedir. İkinci derecede önemli olan diğer kaynakları, daha ziyade kredilendirilen firma dışında gelişen olaylar belirlemektedir. Kredinin geri dönmemesi, likidite riski, güvence riski "aktif kredi riski" olarak da adlandırılmaktadır. Risk analizinde temel noktayı, çeşitli kredilerin yönetimi ve bunların akışı oluşturmaktadır. Pazarlama teorisindeki ürünün yaşam eğrisine dayanılarak kredilerde zaman akışı, içinde bir yaşam seyri söz konusu olmaktadır. Kredi akışı ürünlerdeki kadar kesin tahmin edilemese de kredi uygulamasındaki gözlemlerden belli bir kredi kararı, kredi denetimi, problemli kredilerin kurtarılması, yasal izleme ve kredinin tahsili şeklinde özetlenebilir.