Ebû Berze el-Eslemî

Ebû Berze el-Eslemî radýyallahu anh zühd ve iffet numûnesi bir yiðit... Yetim ve fakirlerle beraber olmayý seven, onlarla sabah akþam birlikte yemek yemekten zevk alan, fukarâperver bir sahâbî... Musamahakâr, mütevâzî, merhamet ve muhabbet dolu bir insan... Dünya iþlerinde zorlaþtýrýcý deðil kolaylaþtýrýcý olmayý kendine þiar edinmiþ bir iman eri.... Ýlk müslümanlardan... Ýslâm’ý yaymak niyetiyle Horasan ve merv taraflarýna kadar uzanmýþ bir cihad eri...
O isminden çok künyesiyle tanýnmýþtýr. Ebû Berze künyesiyle anýlan bir baþka sahâbî de yoktur. Asýl adý Nadle’dir. Babasýnýn adý Ubeyd’dir. Ýslâmýn ilk davet günlerinde müslüman oldu. Bütün gazvelere iþtirak etti. Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem efendimiz Medine’ye hicretten sonra onu Ebû Bekre (r.a.) ile kardeþ ilân etti.
O, Rasûl-i Ekrem (s.a.) efendimizden hiç ayrýlmadý. Onun huzurunda bulunarak feyizlendi. Gönlünü onun nuruyla doldurdu. Hayatýný onun ýþýðý ile aydýnlattý. Gýyabýnda dahi o sevgiliye toz kondurmadý. Kendisi meþreben çok musamahakârdý. “Kolaylaþtýrýn zorlaþtýrmayýn, müjdeleyin nefret ettirmeyin.” hadis-i þerifini kendine hayat düstûru yaptý. Yerine göre dinde dahî kolaylýk göstermenin esas olduðunu söylerdi. Yerine göre ruhsatla amel ederdi.
O, Ýki Cihan Güneþi efendimize o derece baðlý idi ki; aleyhinde bir sözü veya hareketi asla kabul edemez ve hakkýnda hiç bir taan ve istihzâya tahammül edemezdi. Bir defasýnda Abdullah Ýbni Ziyad kendisine bir þey sormak bahanesiyle Fahr-i Kâinat (s.a.) efendimiz hakkýnda istihzaya kaçar bir tavýr sergiledi. Ebû Berze (r.a.) bu harekete çok kýzdýve ona lâyýk olan cevabý verdi
Ebû Berze (r.a) zühd ve iffette örnek bir kiþiydi. Kendisi zühd ve takva üzere yaþar, Allah Teâlâ’nýn kuluna malýný neredan kazanýp nereye hacadýðýndan mutlaka soracaðýný bilirdi. Kazanýrken de harcarken de bu þuurla hareket edilmesi gerektiðini söylerdi. Kendisi ne fazla kýymetli elbise giyer, ne de kýymetli ata binerdi. Zarûret olmadýkça ayrý ayrý iki kumaþtan yapýlmýþ parçalý elbise giyerdi. Böyle davranamayan dostlarýný da tatlý tatlý ikaz ederdi. Yaptýklarý hareketin doðru olmadýðýný söylerdi.
Ebû Berze (r.a) fukarâperverdi. Fakirlere, yetimlere ve kimsesizlere son derece merhametliydi. Onlara sabah-akþam yemek vermeðe çalýþýrdý. Hatta onlarla beraber yerdi. Gariplerle birlikte yemek, onlarýn derdini dinlemek ve elinden gelen yardýmý yaparak onlarý sevindirmek Ebû Berze (r.a.)’ýn özel bir meþgalesi ve husûsi bir meziyyeti olmuþtu. Hasan bin Hakîm onun annesinden aldýðý rivayete istinaden der ki: “Ebû Berze her gün sabah, akþam birer kâse tirit yapar, fukaraya, dul kadýnlara, yetimlere daðýtýrdý.”
O, cesaret ve þecaatte de örnek idi. Mekke fethi günü müslüman hizmetkârýný katleden müþrik Abdüluzza Ýbni Hatal ölüm cezasýndan kurtulmak için Kâbe’nin örtüsü altýna sýðýnmýþtý. Ýki Cihan Güneþi efendimiz bütün Mekkelilere hitaben: “Kim Kâbe’nin örtüsü altýna sýðýnýrsa emniyettedir.” diyerek umûmî bir eman vermiþti. Bir iki kiþi bu afdan istisna edilmiþti. Bunlardan biri Abduluzza Ýbni Hatal idi. O bir müslümaný katletmiþti. Bu sebebten affýn dýþýnda tutulmuþtu. Efendimiz onu halletmesi için Ebû Berze (r.a)’a iþaret etti. O da derhal onun iþini bitiriverdi.
Ebû Berze (r.a.), Resûl-i Ekrem (s.a) efendimizin dâr-ý bekâ’ya göç etmesinden sonra Hz. Ömer (r.a.) zamanýnda Basra’ya yerleþti. Sýffýn de Hz. Ali (r.a.) tarafýnda yer aldý. Haricilerle yaptýðý Nehrevan savaþýnda bulundu. Ezârika denilen sapýk fýrkayla yapýlan savaþa katýldý. Horasan fetihlerine iþtirak etti Mervan ve Abdullah Ýbni Zübeyr dönemlerinde müslümanlar arasýnda çýkan ihtilâflardan uzak kaldý. Çevresini de bu çekiþmelerin dýþýnda tutmaða çalýþtý.
O, Rasûl-i Ekrem (s.a) efendimizden 44 hadis-i þerif rivayet etti. Bunlardan on yedisi Kütüb-i Sitte’de yer aldý. Naklettiði hadislerden bir tanesi þudur:
“Hiçbir kul, kýyamet gününde, ömrünü nerede tükettiðinden ilmiyle ne gibi iþler yaptýðýndan, malýný nerede kazanýp nerede harcadýðýndan, vücudunu nerede yýprattýðýndan sorulmadýkça bulunduðu yerden kýpýrdayamaz.”
Ebû Berze el-Eslemî (r.a.)’ýn nerede ve hangi tarihte vefat ettiði kesin olarak bilinmemektedir. Bir kýsým râviler 60. hicri yýlda, bir kýsmý da 64. hicri senede m. 684 diye nakletmektedirler. Hatta onun Horasan taraflarýn þehit düþtüðünü ileri sürenler bile vardýr. Allah ondan râzý olsun. Cenab-ý Hak’tan Ebû Berze (r.a.)’ýn ahlâkýndan hisseler alabilmeyi ve þefaatlerine erebilmeyi niyaz ediriz. Amin.