5 İnsanı Kurtarmak İçin 1'ini Öldürür Müydünüz?

[YeşiL6]

5 İnsanı Kurtarmak İçin 1'ini Öldürür Müydünüz?

Tramvay ikilemine göre 5 insanı kurtarmanız için 1 kişiyi öldürmeniz gerekiyor. Peki bunu nasıl yapacaksınız?




Tramvay ikileminde, kontrol edilemeyen bir tramvay, beş işçinin bulunduğu ray üzerinde gidiyor. İşçilerin tramvayın geldiğinden haberi yok, sadece siz görüyorsunuz. Aşağıya doğru baktığınızda, bir kaldıracın olduğunu farkediyorsunuz. Kaldıracı çektiğiniz zaman, tramvay yandaki raya yönleniyor, fakat orada da bir işçi duruyor ve onun da ne olduğundan haberi yok. İşçilerin raydan kaçmak için yeterli zamanı yok, ya kaldıracı çekip beş işçiyi kurtaracaksınız fakat bir işçi ölecek, ya da kaldıracı çekmeyip beş işçinin ölmesine neden olacaksınız.

Diğer senaryoda ise bir kaldıraç yok fakat rayların üzerindeki bir üstgeçitte şişman bir adam bulunuyor. Bu adamı rayların üzerine ittiğiniz zaman tramvay duruyor ve beş kişi kurtuluyor.

Yapılan araştırmalar, insanların üstgeçitteki adamı itmek istemediğini, bunun yerine kaldıracı çekmeyi tercih ettiğini göstermiş. Çünkü insanlar, kasıtlı olarak bir insanı öldürmekle, başka birinin ölmesine izin vermek arasında seçim yapmaları gerektiği zaman, birinci seçeneği seçmiyorlar.

Kaldıracı çekmeye karar verdiğimiz zaman, akılcı zihnimiz etkin hale geliyor ve beş insanı kurtarıyor. Ancak bazı düşünürler, Sonuççuluk veya yararcılık gibi, sadece sonuçlarına dayalı olarak bir eylemin izin verilebilirliğini değerlendiren ahlakî kuramların, öldürmeye sebep olan bazı eylemlerin izin verilebilir iken neden diğerlerinin böyle olmadığını açıklayamadığını öne sürmüştür.

1967 yılında filizof Philippa Foot tarafından geliştirilen ve Judith Jarvis tarafından 1985 yılında uyarlanan bu düğüm, klasik düşünme deneyimi tramvay ikilemi olarak da biliniyor.

Tramvay ikilemi bizleri, eylemlerin sonuçları üzerine düşünmeye sevk ederken, eylem sonucunda olacakların ahlaki açıdan ele almamızı sağlıyor.

Tramvay ikilemi, ahlaki değerler konusunda yapılan araştırmalarda kendini kanıtladı ve savaş, işkence, dronelar, kürtaj ve ötanazi gibi farklı senaryolara uyarlandı. Uyarlanan diğer senaryolarda da Tramvay İkilemi aynı sonucu vermeye devam etti. Birçok kişi daha fazla insanın hayatını kurtarabilmek adına direkt olarak bir insanı öldürmekten kaçınırken, rayın yönünü değiştiren kolu çekmek gibi dolaylı yöntemlere başvurmayı tercih ediyor.

[MalıHulya]

Kendim atlarım hepsi kurtulur, cüsseli değilim ama Gazi olurlar en azından.
Gecegecekafagitti; )