Büyük Millet Meclisi’ne Karşı Ayaklanmalar
Sebepleri:
1.İşgal devletlerinin işgallerini yerleştirmek iste­mesi
2.Osmanlı yönetiminin Mustafa Kemal ve arka­daşlarını etkisiz duruma getirmek istemesi
3.TBMM’nin halktan yeni fedakârlıklar istemesi
4.İtilaf devletlerinin milli mücadeleyi iç karışık­lıklarla yıpratmak istemesi
5.Osmanlı ordusunun terhis edilmiş olmasından dolayı asayişsizlik olması
6.Bazı Kuva-yı Milliye’cilerin tutarsız davranışları
7.Bazı milli mücadelecilerin tutarsız davranışları
8.Milli mücadele politikasının bazı çıkar çevrele­rini rahatsız etmesi
9.Kürtçülük düşüncesi ve Kürtlerin kışkırtılması
10.Azınlıkların emelleri
11.Bazı Kuva-yı Milliye’cilerin düzenli ordunun em­rine girmek istemeyişi
1. İstanbul Hükümeti’nce Çıkarılan Ayaklanmalar
Kuva-yı İnzibatiye (Halifelik Ordusu)
Sebepleri:
1.İngilizlerin, milli mücadelecileri Boğazlar çev­resine yanaştırmak istememesi
2.İstanbul yönetiminin duyduğu tedirginlikler
Halifelik ordusu denilen isyancı birliğini Süleyman Şefik İngilizlerin istek ve desteği ile hazır­ladı. Birliğin oluşturulmasında genellikle Enver Paşa’nın ordudan tasfiye ettiği eski subaylar kul­lanıldı.
Özellikleri:
1.İsyan Adapazarı civarında başladı
2.Çerkez Ethem ve Refet Bele tarafından bastı­rıldı
3.İsyanın bastırılması sonucunda Kuva-yı İnziba­tiye birliğinin çoğu milli mücadele saflarına geçti
Açıklama: Ahmet Anzavur ve Kuva-yı İnziba­tiye İsyan­larının başarısız olması İngilizlere; İs­tanbul hükümetinin isyan düzenleme konusunda başarı­sız olduğunu gösterdi ki bundan sonra İn­gilizler kendileri isyan düzenlettirmeye başladılar.
Not: 28 Nisan 1920’de Anadolu’da, padişah adına, asayiş sağlamak için Anadolu Fevkalade Müfettişliği kuruldu.

Ahmet Anzavur Ayaklanması:
Sebep:
1.İngilizlerin, milli mücadelecileri Çanakkale Bo­ğazı çevresine yanaştırmak istemeyişi
2.İstanbul yönetiminin milli mücadeleden duy­duğu tedirginlik.
Özellikleri:
1.İsyan Marmara’nın güneyinde Susurluk civa­rında çıkmıştır.
2.Milli mücadelecilere karşı bölgedeki Çerkezler kışkırtıldı
3.İsyan TBMM açılmadan önce başladı
4.Saltanat yanlısı bir isyandır
5.İsyan önce Çerkez Ethem tarafından bastırıl­dıysa da; Ahmet Anzavur tekrar isyan çıkardı. Bu isyanı ise Ali Fuat Cebesoy 20 Mayıs 1920’de ke­sin olarak bastırdı.

2. İstanbul Yönetimi ve İşgalcilerce Çıkarılan İsyanlar
Bozkır-Zeynelabidin İsyanı (27 Eylül - 4 Ekim 1919)
1.Milli mücadeleye karşı çıkan ilk isyandır
2.Padişah taraftarı bir isyandır
3.Konya havalisinde çıkmıştır.

Bolu-Düzce Ayaklanması:
1.12 Nisan 1920’de başladı
2.Çerkez Ethem tarafından bastırıldı

3.Çapanoğulları İsyanı
(15 Mayıs-27 Ağustos 1920)
Özellikleri:
1.Yozgat, Çorum ve Tokat havalisinde etkili oldu
2.Bölgedeki Aleviler de kullanılmak istendi
3.Çerkez Ethem tarafından bastırıldı

4.Delibaş Mehmet-Konya İsyanı (2 Ekim-15 Ka­sım 1920)
Özellikleri:
1.Halifelik taraftarı bir isyandır
2.Konya ve Isparta’da etkili oldu
3.İsyanın çıkarılmasında İngiliz, Fransız, İtalyan ve Yunanlılar etkili oldu
4.Milli kuvvetler karşısında tutunamayan Delibaş Mehmet önce Fransızlara sonra Yunanlılara sığın­mıştır.

5.Cemil Çeto İsyanı (17 Haziran 1920):
Özellikleri:
1.Kürtçü bir isyandır.
6.Milli Aşireti İsyanı (8 Haziran 1920):
Özellikleri:
1.Kürtçü bir isyandır
2.Fransızlardan destek almıştır
7.Koçgiri Ayaklanması:
Özellikleri:
1.Kürtçü bir isyandır
2.Kemah ve Divriği’de etkili oldu
3.Bu isyanı II. İnönü Savaşı döneminde kurulmuş olan merkez ordusu bastırdı

8.Ali Batı İsyanı (11 Mayıs -18 Ağustos 1919):
Özelikleri:
1.Kürtçü bir isyandır
2.Diyarbakır’da etkili oldu
3.Ali Batı çatışma esnasında öldürüldü

9.Çopur Musa Ayaklanması:
Özellikleri:
1.İsyan Afyon’da çıktı
2.İsyanın çıkmasında Yunanlıların kışkırtmaları da etkili oldu
3.İsyan Refet Bele tarafından bastırıldı

3. Kuva-yı Milliye’cilerin Çıkardığı Ayaklanmalar
Demirci Mehmet Efe Ayaklanması:
Özellikleri:
1.Yunanlılara karşı başarılı mücadeleler vermiş olan Mehmet Efe, düzenli ordu kurulurken ilk gün­lerde düzenli ordunun emrine girmek istemedi
2.Demirci Mehmet Efe ikna edildi ve efeleriyle birlikte düzenli ordunun emrine alındı.

Çerkez Ethem Ayaklanması:
Özellikleri:
1.Yunanlılara karşı başarılı mücadeleler veren ve isyanların bastırılmasında büyük katkıları olan Çerkez Ethem düzenli ordunun emrine girmeyerek isyan etmiştir.
2.Çerkez Ethem, düzenli orduya karşı girdiği müca­delede başarılı olamayınca; 5 Ocak 1921’de Yu­nanlılara sığınmış; Çerkez Ethem’e bağlı birlikler ise 20 Ocak 1921’de düzenli ordunun emrine gir­miştir.

4. Azınlıkların Çıkardığı İsyanlar
Sebepleri:
1.Osmanlı’dan toprak koparma düşüncesi
2.Emellerinin olduğu bölgelerde çoğunluk olma düşüncesi ile, Türk milletini yıldırarak, bölgeden kaçırma
3.İşlerini kolaylaştırma düşüncesi ile işgallere ze­min hazırlama
4.İşgal devletlerinin kışkırtmaları
Ermeni isyanları Gümrü ve Ankara Antlaşmaları ile bitirilirken; Karadeniz’deki Rum isyanları Şubat 1923’e kadar devam etti.

TBMM’nin İsyanlara Karşı Aldığı Önlem­ler:
1.İstanbul ile ilişkiler kesildi
2.İstanbul hükümetinin icraatları yok sayıldı
3.İstanbul’un halkı milli mücadelecilere karşı kış­kırtmak için yayınladığı fetvalara karşı; Ankara müftüsü Rıfat Börekçi fetva yayınladı
4.Damat Ferit Paşa vatan haini kabul edildi
5.29 Nisan 1920’de Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıka­rıldı
6.18 Eylül 1920’de İstiklal Mahkemeleri kuruldu
7.İsyanlara karşı Kuva-yı Milliye’, merkez ordusu ve düzenli ordu kullanıldı

İsyanların Sonuçları:
1.Anadolu daha fazla işgal altında kaldı
2.Milli mücadelenin başarıya ulaşması gecikti
3.Yunanlılar Anadolu’da daha fazla ilerledi
4.Kardeşkanı akıtıldı
5.Anadolu birliği zedelendi
6.Ekonomik zayiatlar oldu
7.İsyanları bastıran TBMM’nin otoritesi arttı

Açıklamalar:
1.İsyanları kışkırtanlar ve çıkaranlar kutsal değer­leri kullandılar
2.Padişaha bağlılık, milli mücadeleyi halka kötü gös­terdi
3.Asker kaçaklarının bir kısmı isyanların insan gücünü oluşturdu
4.Yunan ordusu dahî bazı dönemlerde halifelik ordusu olarak tanıtıldı
5.İsyanların bastırılmasında TBMM’nin güçler birliği ilkesi etkili oldu
6.TBMM’ye karşı çıkarılan isyanlarda İstanbul yönetimi Milli Egemenliği; İşgalciler Milli Bağım­sızlığı hedef almıştır.
7.Milli Aşireti TBMM açılana kadar milli mücadele taraftarıydı
8.Mayıs 1919’da başlayan isyanlar 1921 yılı sonla­rına kadar devam etti.

__________________