Sakarya Meydan Savaşı (23 Ağustos-12 Eylül 1921)
Yunanlılar, Ankara’ya kadar ilerleyerek savaşı kesin olarak sonuçlandırmak için harekete geçmiş­tir.
Yüz kilometrelik bir alana yayılmış olan Türk ordusu düşman karşısında dağılma emareleri gös­terdiyse de; Mustafa Kemal’in “Hattı müdafaa yok­tur. Sathı müdafaa vardır. O satıh tüm vatandır. Vatanın her karış toprağı vatandaşın kanı ile ıslanma­dıkça terk olunamaz” sözü Türk askerinin savunma azmini artırmıştır.

10 Eylül’den itibaren kendisini toparlayan Türk ordusu, Yunanlıları, durdurduğu gibi; Sakarya Nehri’nin batısına atmayı da başar­mıştır. Ordunun taarruz gücü olmadığı için savaşa devam etmemiştir.
İngilizler, Yunanlılara zaman kazandırmak için ateşkes teklifinde bulundular:
1.Savaş durdurulacak.
2.İki tarafın kuvvetleri denetlenecek.
3.Kuvvetler artırılmayacak.
4.Askersiz ara bölge oluşturulacak.
5.İtilaflar her iki tarafın askeri gücünü denetleyebi­lecek.

Bağımsızlık olgusu ile bağdaşmayan bu ateşkes önerisi ilke olarak kabul edildiyse de; TBMM bu ateşkesin şartlarını bütün olarak kabul etmedi.

TBMM ateşkesin tam olarak kabul edilebilmesi için Yunanlıların Anadolu’yu terk etmesini iste­miştir. Fakat asıl amaçları Yunanlılara zaman ka­zandırmak olan işgal devletleri bu öneriyi kabul etmemiştir.

Açıklamalar:
· Türk ordusu, Kurtuluş Savaşı’nda, en fazla Sa­karya Savaşı’nda şehit vermiştir.
· Türkler ve Yunanlılar, Sakarya Savaşı’nda uçak kullanmıştır.

Sakarya Zaferi’nin Önemi:
1.Türk ordusunun II. Viyana Bozgunu’ndan beri devam eden geri çekilişi ve savunması sona erip; taarruz dönemi başladı.
2.İtilaf bloğu dağıldı.
3.İtalyanlar, Anadolu’yu terk etti.
4.Fransa ile TBMM arasında Ankara Antlaşması imzalandı
5.İngiltere ile 22 Ekim 1921’de TBMM esir müba­delesi antlaşması imzaladı
6.Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan ile TBMM arasında Kars Antlaşması imzalandı.
7.2 Ocak 1922’de TBMM ile Ukrayna arasında dostluk antlaşması imzalandı
8.İngilizler, TBMM’ye ateşkes teklifinde bulundu.
9.Yunanlıların taarruz gücü kırıldı.
10.Mustafa Kemal’e gazilik unvanı ve mareşallik rütbesi verildi (19 Eylül 1921).
11.Yunanlılar Doğu Trakya üzerinden İstanbul’a yapmak istedikleri saldırıdan vazgeçtiler.

Kars Antlaşması (13 Ekim 1921)
Sakarya Zaferi Ermenistan, Azerbaycan ve Gürcistan’ı Rusya’nın da teşviki ile TBMM ile ant­laşma imzalamaya yönlendirdi.
TBMM ile üç Sovyet cumhuriyeti arasındaki antlaşma Türkiye’nin doğu sınırına son halini verdi. (Türkiye’nin Batum’un liman hizmetlerinden faydalanma hakkı da sona erdi.)

__________________