Çekoslovakya Sosyalist Cumhuriyeti (1948-1990)

[DeRDeST]

Çekoslovakya Sosyalist Cumhuriyeti (1948-1990)

Çekoslovakya Sosyalist Cumhuriyeti (Çekçe ve Slovakça: Ceskoslovenská socialistická republika) Çekoslovakya'nın 1960 ile 1990 arasındaki resmi adı. 1948'de düzenlenen darbe ile Çekoslovakya Komünist Partisi'nin iktidara gelmesiyle başlayan bu dönemde Çekoslovkya Doğu Bloku'nun içinde Sovyetler Birliği'nin uydusu haline geldi. 1960 yılında yürürlüğe giren yeni anayasayla ülkenin adı Çekoslovakya Sosyalist Cumhuriyeti olarak değiştirildi. 1989'da gerçekleşen Kadife Devrim ile tekrar demokrasiye dönülmüştür.

Tarihçe

Sovyet kuvvetleri, Slovakya'yı Naziler'den temizleyince sosyal demokrat Fielinger'in kalisyon hükümeti Kösice'ye yerleşti. 1946 seçimlerinde en yüksek oyu alan Komünist Partisi(%31,2), Gottwald başkanlığında yeni bir koalisyon hükümeti kurdu. Çekoslovakya 1948'de Halk Cumhuriyeti oldu. Yeni bir toprak reformu yapılarak yoksul köylüye 1.700.000 hektar toprak dağıtıldı. sanayinin üçte ikisi, bankalar ve madenler devletleştirildi.Aynı yıl yapılan seçimleri Komünist Partisi kazanınca Gottwald cumhurbaşkanı seçildi; Sosyal demokrat Parti, Komünist Parti'yle birleşti. 1949'da yapılan 5 yıllık planda yatırımların ağırlığı Slovakya'ya yöneltildi; birleşmiş çiftliklerde tarım koopereatifleri kurulması çalışmalarına başlandı. Gottwald'ın ölümünden sonra Antonín Zápotockı ve Antonín Novotnı dönemlerinde, Stalinci uygulamalar yumuşatıldı ve 1960'da ülkeyi Çekoslovakya Sosyalist Cumhuriyeti olarak tanımlayan yeni anayasa yürürlüğe girdi.

1960'ların başında başlayan ekonomik ve toplumsal sorunlar artınca Novotny istifa etmek zorunda kaldı (Ocak 1968). Partinin başına A. Dubçek geçti ve Svovoda cumhurbaşkanı oldu. Parti genel sekreterliğine Aleksandr Dubçek'in getirilmesinden sonra girişilen kimi uygulamalar üzerine; Varşova Paktı'na üye devletlerin yöneticileri Varşova'da toplanarak Çekoslovakya liderine yazılmış bir mektubu yayımladı; mektupta Çekoslovakya'daki sağcı ve devrim karşıtı davranışların bütün sosyalist ülkeleri tehdit ettiği öne sürülerek bunlara son verilmesi istendi. 20 Ağustos 1968'de Varşova Paktı manevraları için Romanya haricin deki üye devletlerin askeri birlikleri Prag, Brno, Bratislava gibi büyük kentleri denetim altına aldılar. Bunun ardından Çekoslovakya Devlet Başkanı Svovoda görüşmelerde bulunmak üzere Moskova'ya gitti. Dört gün sonra yayınlana bildiride, Paktın kuvvetlerinin ülkenin içlerine karışmayacağı ve durum normale geldiğinde çekileceği açıklanıyordu. 13 Eylülde bu kuvvetler ülkeden çekildi. 31 Aralık 1968'de Anayasa'da yapılan değişikliklerle Çekoslovakya, Çek ve Slovak Sosyalist Cumhuriyetlerinden oluşan federal bir bir devlet oldu. 17 Nisan 1969' Dubçek çekilerek Komünist Partisi genel sekreterliğine Gustav Husak getirildi ve partide köklü değişiklilere gidildi. 1978'de Gustav Husak devlet başkanlığına seçildi. Rejime karşı gösterilerin sonunda, çeşitli muhalefet hareketlerini bünyesinde toplayan Sivil Forum, kasım 1989'da görüşme masasına oturmayı ve Çekoslovakya Komünist Partisi politbürosunun istifa etmesine neden oldu.

Yönetimi

Çek Cumhuriyeti (Bohemya, Moravya) ve Slovak Cumhuriyeti (Slovakya), birer milli konsey tarafından yönetilirdi. Cumhurbaşkanı, 6 yıl için Federal Meclis'çe seçilirdi. Federal Meclis, 5 yıl için Halk Meclisi'yle Milli Konseyler tarafından 5 yıl için seçilen Çek ve Slovak meclislerinden oluşurdu.

Askeriye

Askeri harcamalar (1989): 2,94 milyar dolar, Silahlı kuvvetler: 199 700 kişi, Askerlik hizmeti: kara kuvvetlerinde 24 ay, hava kuvvetlerinde 36 ay

Ekonomi

GSYİH (SAGP): 143,1 milyar dolar, kişi başına: 9.175 dolar, Dış alım: 228 milyon dolar, Dış satım: 221 milyon dolar (1986),
GSYİH (düşük): 90,7 milyar dolar (1985)

Sanayi ve Madencilik

Çekoslovakya, öncelikle bir sanayi ülkesiydi. Kişi başına çelik üretimi bakımından (100 kg/yıl) dünyada birinciydi. Ülke sanayisinin gereksinimi olan pekçok maden Silezya ve Moravya'dan; pekçok kömür ise Moravya ve Slovakya'dan çıkarılırdı. Özellikle Slovakya'da çok sayıda hidroelektrik santralı vardı. Bohemya'nın kristal ve porselenleri çok ünlüydü. Nitelikli çelik üretimiyle her türlü tezgah, lokomotif, traktör, traktör, otomobil, elektronik araç sanayisi Prag, Moravya ve Bratislava'da toplanmıştı. Gübre, sabun, ecza ve fotoğraf malzemesi üreten kimya sanayisi; dışardan alınan pamuk ve yünün işlendiği dokuma sanayisi de gelişmiştir. Karlovy Vary'de porselen, Bohemya'da kristal yapımı ilerlemiştir. Kundura yapımında dünya ölçüsünde yeri vardı. Çekoslovakya'daki hayat standardı ve kişi başına düşen gelir, Sosyalist Sistem içinde ön sıralardaydı. II. Dünya Savaşı'ndan 1965'e dek yapılan konut sayısı bile (1 250 000) bunu örneklemeye yeterlidir.

Tarım ve Hayvancılık

1945 ertesine dek ülkenin batısı sanayi bakımından gelişmişken, Slovakya, geleneksel bir tarım ülkesi olarak yoksul kalmıştı. Bu dengesizlik çeşitli bölgelerin doğal koşulları gözönüne alınarak düzeltildi. Batıdaki yaylalarda patates, çavdar ekimi ve hayvancılık yapılırıken Moravya ve Slovakya'daki tarıma elverişli bölgelerde meyvecilik ve bağcılık geliştirildi. Başta sığır (5 milyon baş, 19881) ve domuz (7,3 milyon baş, 19881) olmak üzere hayvancılığa önem verildi.