Duraklamanın Nedenleri

[Mavi]

Duraklamanın Nedenleri

A. İç Nedenler:

Merkezi Yapıdaki Bozulmalar:

Padişahlık Makamının Bozulması;
I. Ahmet ile birlikte şehzadelerin sancak eğitimi uygulaması kaldırıldı, şehzadeler sarayda kapalı bir hayat yaşamaya başladı.
I. Ahmet Dönemiyle hanedanın en yaşlı üyesi tahta geçmeye başladı. (Ekber ve Erşed)
UYARI: I. Ahmet, sancağa çıkmadan tahta çıkan ilk padişahtır.

Sadrazamlık Makamının Bozulması;
Sadrazam padişahtan sonra en etkili olan ikinci kişi idi.
Sadrazamlar, önceleri eğitim ve tecrübelerine göre seçilirken, daha sonraki dönemlerde rüşvet ve iltimas yolu ile göreve gelmişlerdi.
UYARI: Duraklama Dönemi'nde 61 sadrazam göreve gelmiştir.
Duraklama Dönemi'nde yeteneksiz kişiler sadrazamlık görevine getirildi.
Bu durum halkın devlete olan güvenini azalttı, isyanların çıkmasına neden oldu.

Saray Kadınlarının Yönetime Katılması;
Kimi padişahların zamansız ölümü üzerine geride tahta geçecek çocuk yaşta kişiler kalıyordu.
Veraset sisteminden dolayı çocuk da olsa bu kişi tahta geçebiliyordu.
Bu çocuk hükümdarların tahta geçmesi ile anneleri devlet yönetiminde etkili olmaya başlıyordu.
Kadınların devlet işlerinde etkinliği Kanuni Dönemi'nde Hürrem Sultan ile başladı.
Valide Kösem Sultan ve Turhan Sultanla devam etti.
UYARI: Duraklama Dönemi'nde IV. Murat'ın annesi Kösem Sultan ile IV. Mehmet'in annesi Turhan Sultan yönetimde oldukça etkili olmuşlardı.
Zamanla saray kadınları devlet adamlarının atanmasında da söz sahibi oldu.
Bu da bilgi ve beceriden yoksun kişilerin iş başına gelmesine neden oldu.

Orduda Meydana Gelen Bozulmalar:

Yeniçeri Teşkilatındaki Bozulmalar;
Askeri kanun ve geleneklere saygı gösterilmemeye başlandı.
Yeniçerilerin ve Kapıkulu Ocağı'nın bozulması ile orduya olan güven kayboldu.
Kanun-i Kadim'e aykırı askere alım işlemleri yapılmaya başlandı.
UYARI: Yeniçeri Ocağı'na usulsüz asker kaydeden ilk padişah III. Murat'tır.
Devşirme sistemi bozuldu.
Yeniçeriler çeşitli nedenlerden dolayı sık sık ayaklanmaya başladı.
Merkeze her istediklerini yaptırabilen Yeniçeriler, bazen padişahları bile tahttan indirmişti.

Eyalet Ordusundaki Bozulmalar;
XVII. yüzyılda Tımar dağıtımındaki adaletsizlik ve haksızlık Eyalet ordusunun itibarını zedeledi.
Dirlik araziler askerlikle ilgisi olmayan kişilere verilmeye başlandı.
UYARI: Yükselme Dönemi'nde Eyalet Ordusu Yeniçeri Ocağı'na karşı önemli bir denge unsuruydu. XVII. yüzyılda eyalet askerlerinin sayısının azalması ile Yeniçeri Ocağı güç kazanmış ve devlet yönetiminde Ocağın etkinliği artırmıştır.
Bir kısım dirlik arazi de peşin vergi amacıyla iltizama çevrildi.

Donanmadaki Bozulmalar;
Osmanlı donanması Kanuni Sultan Süleyman Dönemi'nde en üst düzeye ulaşmış, Barbaros Hayreddin Paşa'nın ölümüyle de giderek önemini kaybetmişti.
Denizcilikle ilgisi olmayan kişiler kaptan-ı deryalığa getirilmişti.




Ekonomideki Bozulmalar;

Savaş ganimetlerinin azalması.
Uzun süren ve genelde yenilgiyle sonuçlanan savaşlar.
Eskisi gibi yabancı devletlerden vergi ve hediye alınamaması.
Artan saray masrafları ve devlet ihtişamına paralel olarak lüks ve israfın artması.
Sık sık padişah değişiklikleri yüzünden ödenen cülus bahşişleri.
Tımar sisteminin bozulması.
Kapıkulu askerlerinin sayısının artması.

Eğitimdeki Bozulmalar;

Osmanlı Eğitim sistemi Avrupa'nın oldukça gerisinde kalmıştı.
Osmanlı Devleti'nde en önemli eğitim kurumu medreselerdi.
Medreselerin başında bulunan ulemalar gelişmeye ayak uyduramadı.
Medreselerde zamanla pozitif bilimler askıya alındı.
Medrese eğitimi yapmamış birçok insana diploma ve rütbe verildi.
Yeni doğmuş çocuklara müderris unvanı verilerek beşik uleması zümresi meydana geldi.
Ulemalar zamanla askerle birlikte isyanlara katılıp saraya hücum etti.

Toplum Yapısındaki Bozulmalar

Siyasi, sosyal ve ekonomik yapının bozulması ile Anadolu'da Celali İsyanları çıktı.
Celali isyanları ile merkezi otorite tamamen sarsıldı.
İsyanların artması üzerine Anadolu'da yaşayan halk şehirlere göç etmeye başladı.
İsyanların bastırılmasında kullanılan yöntemler, halkla devletin arasının açılmasına neden oldu.

B. Dış Nedenler:

İmparatorluğun Doğal Sınırlarına Ulaşması;
Osmanlı Devleti, XVI. yüzyılın sonunda yaklaşık 20 milyon kilometre kare sınır ve 100 milyon nüfus ile en geniş sınırlarına ulaşmıştı.
Üç kıtaya yayılan bu sınırların korunmasında zorluk çeken Osmanlı Devleti, bazen birçok cephede savaşıyor ve bu nedenle mevcut gücü bölünüyordu.

Avrupa'da Merkezi Krallıkların Kurulması;
Osmanlı Devleti Kuruluş Dönemi'nde Batı'da çok rahat ilerledi, çünkü Avrupa'da derebeylik rejimi (küçük krallıklar) hüküm sürmekteydi.
XV. yüzyıl ile birlikte Avrupa'da güçlü merkezi krallıklar kuruldu.
Avrupa, XV. ve XVI. yüzyıllarda Coğrafi Keşifler, Rönesans ve Reform ile önemli adımlar atmış, Osmanlı Devleti'nde ise aynı gelişmeler görülmemişti.