10 Ekim (Tarihte Bugün)

[Cehennem]

1937 - Atatürk'ün, sabah Söke bölgesinde askerî manevraları izlemesi, daha sonra Kuşadası yoluyla Çamlık'a gelişi ve bu bölgedeki askerî tatbikatı izlemesi, geceyi Çamlık'ta trende geçirmesi.

1935 - Türkiye'deki mason locaları faaliyetlerini durdurarak, bütün mallarını Halkevlerine bağışladı.

1932 - Atatürk'ün, öğleye doğru Sakarya motoru ile Üsküdar Araba İskelesi'ne geçişi, buradan da otomobille Alemdağ yoluyla Şile'ye gelişi, incelemeleri; akşam Ertuğrul yatıyla Dolmabahçe Sarayı'na dönüşü.

1925 - Atatürk'ün, sabah Balıkesir Türkocağı'nı ziyareti ve ocağın hatıra defterine yazdıkları: "...Millete yüzyılın uygarlığının bugünkü ve yarınki gereklerini iyi aşılamaya Balıkesir Türkocağı'nın verimli bir kaynak, başarılı bir kurum olması*nı temenni ederim."
Atatürk'ün, Balıkesir'den Akhisar'a gelişi ve Türkocağı'nda konuşması: "...Şapka giyelim mi, giymeyelim mi gibi sözler manasızdır. Şapka da giyeceğiz, batının her türlü uygarlık eserlerini de alacağız. Efendiler, uygar olmayan insanlar uygar olanların ayakları altında kalmaya mahkûmdurlar!"
Atatürk'ün, Akhisar Belediyesi'ni ziyareti ve belediyenin hatıra defterine yazdıkları: "...Memleket güzeldir, halk temiz, sağlıklı ve aydındır. Sevgi bağlılığı, bu aydın çevrenin havasında ne kadar derin bir kaynaşma ile saklıdır."
Atatürk'ün, Akhisar'dan Manisa'ya gelişi ve Belediye balkonundan halka söylevi: "...Felâketler insanları, akılları başında olan milletleri daima kararlı hamlelere sevk eder!"

1924 - Atatürk'ün, sabah Ankara'ya dönmek üzere Erzurum'dan ayrılışı.
Atatürk'ün, saat 13.00'te Tercan'a gelişi ve öğle yemeğini burada yemesi.
Atatürk'ün, akşam Erzincan'a gelişi ve gece Halk Partisi tarafından şerefine verilen ziyafette bulunması.
Atatürk'ün, gece, Lâtife Hanım'ı Ankara'ya götürmekte olan Başyaver Salih (Bozok) Bey'e telgrafı: "Kayseri'den ileri geçmeyiniz, orada beni bekleyiniz!" (Erzurum'dan Kayseri'ye gelmiş olan Lâtife Hanım, bu telgraf üzerine, Kayseri'ye 60 km mesafede Sivas yoluna doğru giderek Atatürk'ü karşılamış, beraber Atatürk'ün otomobiliyle Kayseri'ye gelmişlerdir).

1922 (3-11 Ekim) - Mudanya Konferansı görüşmeleri.
Atatürk'ün, Mudanya Antlaşması'nı imzalamaya yetkili olduğuna dair İsmet Paşa'ya telgrafı: "Sözleşmeyi imza ediniz! İmzanız, Meclis'in de kabulünün eklendiği kuvvetine sahip olacaktır."
Atatürk'ün, Mudanya'da bulunan Franklin Bouillon'un 9.10.1922 tarihli telgrafına cevabı: "...Fransız dostlarımızın, Türkiye'nin belli haklarından fedakârlıkta bulunmasını isteyici hareketlerini yorumlamakta güçlüğe uğruyorum."
Franklik Bouillon'un, Atatürk'ün 10.10.1922 tarihli telgrafına Mudanya'dan cevabı: "...Adaletten başka bir şey müdafaa etmediğimi bilirsiniz ve milletiniz karşısında şahidim olacaksınız."
Atatürk'ün, Mudanya'da bulunan Franklin Bouillon'un 10.10.1922 tarihli telgrafına cevabı: "...Barış Konferansının yakın zamanda ve bilhassa bizzat bulunmak fırsatını verecek olan İzmir'de olmasını teminin ne kadar mühim olduğunu takdir buyurursunuz, İzmir'in toplantı yeri olmasını temin için bizzat Paris'te vuku bulacak çalışmanızın bir an evvel başlaması uygun olur, görüşündeyim."
Atatürk'ün, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin gizli oturumunda konuşması: "Ordu vazifesini tamamlamıştır. Bundan sonra temini lâzım gelen sonuçlar diplomatik yolla hallolunacaktır!"
Atatürk'ün, saat 19.00'da Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlık odasında Sovyet Elçisi Aralof'u kabulü ve görüşmesi (Görüşme esnasında icra Vekilleri Heyeti Başkanı Rauf (Orbay) Bey ve Dışişleri Bakanı Yusuf Kemal (Tengirşenk) Bey de bulunmuştur).

1919 - Atatürk'ün, Harbiye Nazırı Cemal Paşa'ya "Salih Paşa ile görüşme yeri olarak Amasya'yı tespit ettiklerini ve Heyet-i Temsiliye adına kendisi ile Rauf (Orbay) ve Bekir Sami (Kunduh) Beylerin bulunacağını" bildiren cevap telgrafı.
Atatürk'ün, İstanbul gazetelerinde yayımlanan duyurusu: "...Ferit Paşa Kabinesi'ne karşı resmî haberleşmelerin kesilmesi hususunda zorunlu olarak alınmış önlemler derhal kaldırılacaktır!"
Atatürk'ün, İstanbul Matbuat Cemiyeti Reisi Velit (Ebüzziya) Bey'in Tasvir-i Efkâr, Vakit, Akşam, Türk Dünyası ve İstiklâl gazeteleri adına 9 Ekim 1919 tarihli telgrafla sorduğu sorulara cevapları: "...Bugünkü hükümetin iç ve dış siyasetimizi iyi idareye muktedir olup olmadığı hakkında şimdilik kesin bir şey söyleyemeyiz; bunu uygulama gösterecektir."
İstanbul'da İngiliz Yüksek Komiseri Amiral J. de Robeck'in, İngiltere Dışişleri Başkanı Lord Curzon'a gizli raporu: ".. .Anadolu'daki millî hareketin baskısıyla Ferit Paşa Hükümeti'nin istifa ettiği. Mustafa Kemal'in karşısında İngiliz Arslanı'nın prestijinin sarsıldığı. Mütarekeyi imzalayan Türkiye'nin yerine bugün bambaşka bir Türkiye'nin doğduğu ve bu yeni Türkiye'ye barış şartlarını zorla kabul ettirmenin kolay olmayacağı."

1919 (23 Mayıs 1919 - 13 Ocak 1920) - Sultanahmet Mitingleri: "Türk Ocağı" ve "Karakol Cemiyeti" tarafından düzenlenen mitinglerdir. İzmir'in işgal edildiğinin duyulmasıyla birlikte, başta İstanbul olmak üzere tüm yurtta derin infial uyandı. Bunun üzerine İstanbul Sultanahmet Meydanı'nda bir dizi protesto mitingi yapıldı. Sultanahmet Mitingleri, 23 Mayıs 1919, 30 Mayıs

1919, 10 Ekim 1919, 13 Ocak 1920 tarihlerinde dört kez yapıldı. Her birine yaklaşık 150-200 bin kişinin katıldığı mitinglerde Şair Mehmet Emin Yurdakul, Hamdullah Suphi Tanrıöver, Halide Edip Adıvar, Şüküfe Nihal gibi hatipler konuşmuştur. Sultanahmet mitingleri Anadolu direnişinin moral ve kadro kaynağı olmuşlardır. Bundan önce yine İstanbul'da işgali kınamak ve direnişi yaymak için Fatih, Üsküdar–Doğancılar, Kadıköy mitingleri yapılmıştı.

680 - Muhammed'in torunu İmam Hüseyin, Kerbela'da başı kesilerek öldürüldü.

1523 - Oruç Reis'in şehid edilmesi

1690 - Belgrad'ın ikinci defa fethi.

1780 - Karayipler'de kasırga: yaklaşık 20.000 kişi öldü.

1847 - İstanbul'da güneş tutulması izlendi.

1896 - The Times gazetesinin kitap eki The Times Literary Supplement'ın ilk sayısı çıktı.

1903 - Emmeline Parkhurst, İngiltere'de kadınların kurtuluşu mücadelesini yürütmek üzere "Kadının Sosyal ve Politik Birliği"ni kurdu.

1911 - Sun Yat-sen liderliğindeki devrimciler Çin'de Mançu hanedanını devirdi.

1926 - Kıyafet Kanunu'nun kabulü

1944 - Nazi katliamı: 800 çingene çocuk sistematik bir şekilde Auschwitz kampında öldürüldü.

1964 - 18. Yaz Olimpiyatları Tokyo'da başladı.

1965 - Genel seçim sonuçları: Adalet Partisi 240 milletvekili ile çoğunluğu elde etti. CHP 134, Millet Partisi 31, Yeni Türkiye Partisi 19, Türkiye İşçi Partisi 15, Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi 11 milletvekili çıkardı. Türkiye tarihinde ilk kez bir sosyalist parti, Türkiye İşçi Partisi 15 milletvekili ile TBMM'de grup kurmaya hak kazandı.

1969 - Fikir Kulüpleri Federasyonu (FKF), Devrimci Gençlik Dernekleri Federasyonu (Dev-Genç) adını aldı.

1970 - Fiji bağımsızlığını kazandı.

1975 - Bandırma sülfürik asit fabrikası'nda direniş başladı.

1976 - Devlet Güvenlik Mahkemeleri'nin hukuki varlığı resmen sona erdi.

1984 - Başbakan Turgut Özal, İngiliz yayın kuruluşu BBC'ye "Türkiye'de siyasi tutuklu olmadığını" söyledi.

1985 - Amerikan F-14 savaş uçakları, Achille Lauro yolcu gemisini kaçıran
korsanları taşıyan bir Mısır uçağını Sicilya'daki bir Nato üssüne inmeye zorladı. Korsanlar tutuklandı.

1986 - San Salvador'da 7,5 şiddetinde deprem; yaklaşık 1.500 kişi öldü.

1987 - Fiji'de cumhuriyet ilan edildi.

1988 - ABD Doları 1845 liraya çıktı. Merkez Bankası ilk kez müdahale kararı aldı. Müdahaleye rağmen ertesi gün serbest piyasada dolar 1975 liraya fırladı.

1991 - Alâeddin Yavaşça 'ya Devlet Sanatçısı unvanı verildi.

1991 - Pink Floyd, The Wall albümleri ile yaptıkları katkı nedeniyle, İngiliz Milli Tuğla Dağıtıcıları Birliği tarafından şeref listesine alındı.

1993 - Andreas Papandreou 74 yaşında Yunanistan başbakanı seçildi.

1995 - Garry Kasparov, bir ay süren satranç turnuvasında rakibi Viswanathan Anand'ı yendi.

1997 - Meksika'da Pauline kasırgası: 200 ölü.

1997 - Arjantin havayollarına ait bir DC-9 Uruguay'da düştü; 74 kişi öldü.

1997 - Nobel Edebiyat Ödülü'nü Dario Fo aldı.

2002 - Nobel Edebiyat Ödülü'ne Macar yazar İmre Kertesz layık görüldü.

2010 - Tüm dünyada karbon salınımının 350 ppm'e düşürülmesi için eylemce günü.

2010 - Hollanda Krallığı'na bağlı özerk Hollanda Antilleri dağıldı ve Hollanda Krallığı'na bağlı 3 yeni özerk ülke oluştu. Daha önce ayrılan Aruba'da bu üçlüye eklendi.

2010 - Curaçao, Sint Maarten ve BES Adaları yarı bağımsızlık kazandı. Ve Hollanda Krallığı'na bağlı Parlamenter monarşi ile yönetilen ülkeler haline geldiler.

Doğumlar

1470 - Yavuz Sultan Selim, Osmanlı padişahı (ö. 1520)

1731 - Henry Cavendish, İngiliz fizikçi ve kimyacı (ö. 1810)

1813 - Giuseppe Verdi, İtalyan besteci (ö. 1901)

1864 - T. Frank Appleby, ABD kongre üyesi New Jersey (d. 1924)

1924 - James Clavell, ABD'li romancı, senarist ve film yönetmeni (ö. 1994)


1929 - Ayten Alpman, Türk ses sanatçısı

1930 - Yves Chauvin, Fransız kimyacı

1936 - Nana Mouskouri, Yunan şarkıcı

1944 - Tanju Korel, Türk sinema oyuncusu ve yönetmeni (ö. 2005)

1947 - Hümeyra, Türk müzisyen ve sinema oyuncusu

1963 - Hülya Avşar, Türk sinema oyuncusu ve şarkıcı

Ölümler


833 - Memun, Abbasi halifesi (d. 786)

1875 - Aleksey Konstantinoviç Tolstoy, Rus yazar (d. 1817)

1964 - Cemil Sait Barlas, Türk siyasetçi, gazeteci ve yazar (d. 1905)

1970 - Edouard Daladier, Fransız siyasetçi

1977 - İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Türk tarihçi

1981 - Ali İzzet, Türk aşık

1982 - Yıldırım Önal, Türk tiyatro ve sinema sanatçısı (d. 1931)

1985 - Orson Welles, ABD'li sinema oyuncusu ve film yönetmeni (d. 1915)

1985 - Yul Brynner, Rus asıllı ABD'li sinema oyuncusu (d. 1915)

1989 - Ercüment Karacan, Milliyet gazetesi eski sahibi

1995 - Kadir Savun, Türk sinema oyuncusu (d. 1926)

1995 - Şemsi Belli, Türk yazar

1997 - Prof. Dr. Niyazi Lodos, Türk Entomolog. (d. 1921 Zeytinliova, Akhisar, Manisa, Türkiye).

2004 - Müşerref Hekimoğlu, Türk gazeteci ve yazar

2004 - Christopher Reeve, ABD'li sinema oyuncusu (d. 1952)