Baraj Nedir, Ne İşe Yarar, Nasıl Yapılır, Çeşitleri Nelerdir?




Barajlar, Kullanım Alanları ve Çeşitleri
Ülkemizin hem su hem de enerji eldesi bakımından en önemli kaynakları arasında yer alan barajlar, yalnızca günümüzde değil yüzyıllar öncesinde farklı şekillerde ve daha kısmi yapılar halinde inşa edilmeye başlamıştır. Günümüzde ise gelişen teknik ve teknolojik gelişmelerle birlikte artık barajların daha uzun ömürlü ve kullanışlı olduğunu görmekteyiz.

Barajlar, çeşitli su kaynaklarının bir arada toplanması ve bunların farklı amaçlar doğrultusunda kullanılması şeklinde ifade edilebilir. Bu kaynaklar yağmur suları olabildiği gibi kar erimeleri ya da benzeri diğer pek çok ana kaynaktan oluşabilir. Baraj olarak nitelendirilen toplama alanları ise mevcut kaynakların akış ve birikme yönü hesap edilerek oluşturulmaktadır.

Barajlar, yalnızca söz konusu su ve enerji eldesinde değil aynı zamanda yaşam alanlarının güvenliği konusunda da önemli bir yere sahiptir. Öyle ki yağışlar nedeniyle artan su rejimi, barajların olmaması durumunda yerleşim alanlarını işgal etmekte, can ve mal kayıplarına neden olmaktadır. Barajlar aracılığıyla yönlendirilen ve toplanan sular ise bu kaynakların güvenilir bir şekilde değerlendirilmesini sağlar.

Barajlar, Kullanım Alanları ve Çeşitleri
Baraj teknik olarak bir akarsu vadisinin kapatılarak biriken suyun içme, tarım, enerji gibi pek çok alanda değerlendirilmesini sağlayan yapılar olarak ifade edilebilir. Günümüzde daha çok sulama, su ve enerji ihtiyacını karşılamak üzere oluşturulan barajlar, aynı zamanda su kaynaklarının daha uygun şekilde değerlendirilmesini sağlar. İnşa ediliş maliyeti ve doğaya olan etkisi her ne kadar sorunlu bir yapıyı gösterse de enerji eldesinde en uygun kaynaklardan biri olarak görülür.

Barajların yapımı oldukça maliyetli ve aynı zamanda uzun bir süreci içermektedir. Yapım öncesinde arazide yapılan incelemelerde jeolog ve topograflar, arazi yapısını gözlemlemekte, analizler yaparak oluşturulacak yapının uygun olup olmadığını belirlemektedir. Baraj inşasında hem derinlik hem de tabanın sızdırmazlığı önemli olduğu için, derine kazım sonrasında sızdırmaz perdeler kullanılmaktadır.

Kullanılan baraj çeşitlerine baktığımızda ise ağırlık barajları, beton barajlar, kemer barajları, payandalı barajlar, kaya dolgu ve toprak dolgu gibi barajların ön plana çıktığı görülmektedir. Ülkemizde özellikle eğim ve su kaynakları açısından değerli olan Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde daha çok barajın inşa edildiği görülmektedir.