İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK
TARİHİ

 Türklerin anayurdu Orta Asya’dır. Orta Asya,
doğuda Kingan Dağları, batıda Hazar Denizi,
kuzeyde Sibirya düzlükleri, güneyde ise
Hindikuş, Tibet ve Karanlık Dağları ile
çevrilidir.
 Bölge yüzey şekilleri itibariyle yüksek
platolardan oluşmakta, karasal iklim hüküm
sürmekte, bozkır bitki örtüsü görülmektedir.
Bu nedenle tarıma elverişli bir yer olmayan
bölgede yaşayanlar hayvancılıkla uğraşmışlar
ve göçebe bir yaşam sürmüşlerdir.

 Göçebe kültürünün sonucunda şu durumlar
ortaya çıkmıştır;

 Merkezi yapı güçlenememiş (boylar
federasyonu şeklinde örgütlenme vardı.),
 Mimari ve şehircilik ortaya çıkmamış,
 Ekonomi, hayvancılığa dayalı kalmış,
 Sanat, taşınabilir eşya ve hayvan figürleri
üzerine yapılmıştır. Ayrıca çadır sanatı
gelişmiştir.
 Yazılı hayat geç başlamış, onun yerine sözlü
edebiyat ve sözlü hukuk (töre) gelişmiştir.
 Hapis cezaları kısa süreli olmuştur.
 Toplum dayanışmacı olmuş ve imtiyazlı
(ayrıcalıklı) bir sınıf anlayışı görülmemiştir.
(Kölelik de yoktur.).
 Özel mülkiyet anlayışı gelişememiştir.
 At ve koyunun etkin olduğu bir bozkır
kültürünün gelişmesini sağlamıştır.
 Askeri yapı gelişmiştir.

ÖRNEK SORU
Türklerin Orta Asya’da dış tehlikelerle karşı
karşıya kalmaları ve topraklarının doğal
sınırlarla korunmamış olması, aşağıdakilerin
hangisinde yeteneklerinin gelişmesine neden
olmuştur?
A) Askerlik B) Ticaret C) Tarım
D) Dokumacılık E) Hayvancılık
(1999/DMS)
Cevap: A

 Orta Asya’nın Tarih Öncesi Devirlere ait ilk
kültür merkezleri;

 Anav (M.Ö. 4500 – M.Ö. 1000): Orta
Asya’nın en eski kültürüdür.

 Kelteminar, Afanasyeva (M.Ö 3000 – M.Ö.
1700): Bu kültür çevresi geniş bir alanı
etkileyerek Orta Asya uygarlığının temelini
oluşturmuştur.

 Andronova (M.Ö. 1700 – M.Ö. 1200): Bu
kültürde yaşayanlar atı evcileştirmişlerdir.

 Karasuk (M.Ö. 1200 – MÖ. 700): Orta Asya
uygarlığında demir ilk defa bu bölgede
işlenmiştir.

 Tagar (M.Ö.700 – M.Ö. 100): Orta Asya’daki
kültürlerin en gelişmiş olanıdır.

 Türklerin Orta Asya’dan Göç Sebepleri:

 İklim ve bitki örtüsündeki olumsuz
değişiklikler (kuraklık, otlak ve meraların
azalması, tarım alanlarının daralması),
 Salgın hayvan hastalıkları,
 Boylar arası hâkimiyet mücadelesi,
 Hızlı nüfus artışı,
 Dış baskılar (bağımsızlık düşüncesi),
 Dünya hâkimiyeti düşüncesidir.

 Doğuya gidenler; Uzakdoğu ve Çin’e,
Batıya gidenler; Anadolu, Avrupa,
Mezopotamya, Suriye ve Mısır’a, Kuzeye
gidenler; Sibirya içlerine kadar, Güneye
gidenler; Hindistan, Afganistan ve İran’a
kadar uzanmışlardır.

 Göçlerin Sonucunda;

 Göç edenlerin çoğu, gittikleri bölge halkı
içerisinde kendi milli benliklerini
kaybetmişlerdir.
 Farklı kültürlerin kaynaşması, yeni
uygarlıkların meydana gelmesinde etkili
olmuştur.
 Türkler teşkilatçı özellikleri sayesinde göç
ettikleri yerlerde güçlü devletler kurmuşlardır.
 Göç edenler gittikleri bölgelere daha yüksek
bir medeniyeti götürmüşlerdir. Örneğin; maden
işlemeciliği, dünyaya Orta Asya göçleriyle
yayılmıştır.
 Türkler gittikleri yerlerde devlet yönetimi ve
askeri teşkilatlanma açısından örnek
olmuşlardır.
 Batıya giden Türkler, Kavimler Göçü’ne neden
olmuşlardır.
 Göçler sonucunda Türk Tarihini bir bütün
olarak incelemek zorlaşmıştır.

kaynak : oguzhanhoca

__________________