Parameciumun Üremesi

Paramecium’un yapısı ve faaliyetleriyle ilgili yukarıdaki açıklamalar, bu tek hücreli canlının hayatını sürdürmek için ne kadar önemli olayları düzenleyebildiğim göstermektedir. Buraya kadar anlatılanlara bir de Paramecium’un üreme olayı ilave edilirse, bu canlının karmaşıklığı bütünüyle ortaya çıkar.


Paramecium eşeyli ve eşeysiz olmak üzere iki şekilde ürer. Eşeysiz üreme, Paramecium’un bölünmesi ile gerçekleşir. Paramecium ortasından enine bölünerek iki yavru hücre meydana getirir.



Bölünme önce çekirdekle başlar.Büyük çekirdek ortasından boğumlanarak bölünür. Bu çekirdek bölünmesi sırasında kromozomlar belirmez. Küçük çekirdek ise çekirdek zarı erimeden mitozla bölünür. Çekirdekler bölünürken sitoplazma da ortasından boğumlanarak bölünmeye başlar. Sitoplazmanın da bölünmesiyle bir Paramecium’dan iki yeni genç fert meydana gelir.

Paramecium’un hayatını devam ettirebilmesi için bu eşeysiz üreme şekli yeterli olmamaktadır. Bundan dolayı, Paramecium’un hayatında yeni gen birleşmelerine imkân veren ve genetik maddeyi zenginleştiren bir eşeyli üreme safhası bulunur. Eşeyli üreme, canlıların tabiat içinde daha başarılı bir hayat sürmelerinde etkili bir üreme şeklidir. Paramecium’un eşeyli üremesinde, iki fert ağız alanlarıyla yan yana gelir. Aralarında genetik madde alış verişini sağlayan bir sitoplazma köprüsü kurulur. Bu birleşmede, Paramecium’ların biri erkek, diğeri ise dişi olarak düşünülebilir. Paramecium’ların üreme amacıyla yan yana gelmesi olayına “konjugasyon” denir. Eşeyli üremede sırasıyla şu olaylar meydana gelir:

a) Her iki hücredeki (2N) kromozomlu küçük çekirdekler mayozla bölünür ve (N) kromozomlu 4′er çekirdek meydana getirir.

b) Mayoz bölünme ile meydana gelen (N) kromozomlu 4 çekirdekten biri tekrar mitoz ile bölünür. Bu çekirdeklerden birine kalıcı, diğerine göçücü çekirdek adı verilir. Göçücü çekirdekler iki Paramecium arasında karşılıklı olarak değiştirilir. (N) kromozomlu diğer üç çekirdek ile büyük çekirdek kaybolmaya başlar.

Her Paramecium’da (N) kromozomlu göçücü çekirdek ile (N) kromozomlu kalıcı çekirdek birleşerek (2N) kromozomlu küçük çekirdeği meydana getirir. Büyük çekirdek ile diğer (N) kromozomlu üç küçük çekirdek tamamen kabolur. Birbirine geçici olarak tutunmuş bulunan iki Paramecium birbirinden ayrılır.

c) Ayrılan her Paramecium’da (2N) kromozomlu tek çekirdek vardır. Bu çekirdek arka arkaya üç defa mitoz ile bölünür ve 8 tane küçük çekirdeği meydana getirir.

d) 8 tane küçük çekirdekten 3 tanesi kaybolur; 4 tanesi büyür ve büyük çekirdeğin özelliğini kazanır. Bir tanesi de küçük çekirdek olarak kalır.

e) Paramecium, arka arkaya iki defa bölünerek 4 oğul hücreye ayrılır. Başlangıçta 4 tane olan büyük çekirdekler birinci bölünmede ikişer ikişer, ikinci bölünmede ise birer birer olmak üzere oğul hücrelere geçer. Bu sırada küçük çekirdek de birinci ve ikinci bölünmelerin başlangıcında birer defa mitoz geçirir. Sonuçta iki Paramecium’dan 8 tane yavru Paramecium meydana gelir.

alıntı