Bolu Yöresi Düğün Gelenekleri



Günümüzde "Evlenme Gelenekleri" kültürel değişim süreci içerisinde ekonomik koşullara göre yönlendirilmiştir. Eski gelenekler tamamen olmasa da büyük ölçüde terkedilmiş yada yer değiştirmiştir. Evlenme 20 yaşın üzerinde gerçekleşir. Görücü usulü ile evlenme şekli yerini çiftlerin karşılıklı anlaşmalarına bırakmıştır. Eşler birbirlerini düğün veya muhabbet ortamlarında tanımaktadırlar. Kaçarak evlenme görülmektedir. Buna etken olarak gelenekler veya geleneklerin getirdiği ekonomik ağırlık gösterilmektedir.

İç güveysi şekli olan kız tarafına damat gelmesi de yaygın bir olaydır. Daha çok erkek evladı olmayan aileler damat alırlar. Eskilerde alınan başlık parası veya ağırlık bu gün süt hakkı olarak gelinin annesine ödenmektedir. Düğünlerin ilk aşaması olan kız görmeye cuma günleri gidilir. Söz alındığında kız tarafı gelenlere söz mendili dağıtıp şerbet ikramında bulunmaktadır.

Düğüne başlarken "ekmek atımı" denilen gözleme dağıtma geleneği bugün yitirilmiştir. Nişan günü damadın omuzlarına yağlık denilen bir işleme örtülmektedir. Nişandan önce "urba" görülür gelin ve damat tarafının büyükleri eşyaları ve takıları birlikte almaktadırlar. Kararlaştırılan nişan gününde kız evine gidilerek nişan takılmaktadır. Gelen konuklar hediyelerini ve takılarını nişan günü getirmekte ve yüksek sesle kimin ne hediye getirdiğini söylemektedir. Nişan günü yemekler yenilip oyunlar oynanmakta nişanlı kıza bayram ve özel günlerde mutlaka hediye gönderilmektedir.

Düğünden bir hafta önce okuyucu gezer. Tanıdık herkes düğüne davet edilir; ancak artık bu eylem davetiyelerle yapılmaktadır. Perşembe günü çeyiz asma ile düğün başlar çeyiz oğlan evine veya gelinle damadın birlikte açmış olduğu eve serilmektedir. Çeyiz kız evinden çıkmadan önce gelinin kardeşi veya bir yakını sandığa oturarak bahşiş alır. Bahşiş oğlan tarafından verilmezse sandık evden çıkarılmamaktadır. Kız çeyizi oğlan evinde hazırlandıktan sonra odanın kapısı kilitlenerek kayınvalideden bahşiş alınmakta aynı gün çeyiz asanlara yemekler verilmektedir. Düğün süresince gelinin yanında yengeleri damadın yanında sağdıcı (bir arkadaşı) bulunmakta olup bu kişiler gelin ve damada yönlendirici görevi üstlenmektedirler.

Cuma veya cumartesi akşamı kız evinde kına yapılmaktadır. Misafirlerin eğlencesinin bitmesine yakın damat tarafından yakın akrabalar kına ve çerez getirirler. Gelin kına yerinde ortaya oturtularak ellerine ilahiler eşliğinde kına yakılmaktadır. Gelinin bir eline kız tarafından bir kız diğer eline erkek tarafından bir gelin kına yakmaktadır. Koca evine alıyla girip kefeniyle çıkması niyetiyle bir elinin kınası kırmızı diğer elinin kınası beyaz mendille bağlanmaktadır. Gelin avucuna bir altın koyulmazsa ellerini açmaz. Gecenin bitiminde kız arkadaşlar sabaha kadar oturulup eğlenirler. Takip eden gün gelin alma günüdür.

Yıllar önce gelin almaya atlarla gelinirken artık bu işi süslenmiş otomobiller yapmaktadır. Gelin evden çıkarken erkek kardeşi tarafından beline kırmızı kurdele bağlanmaktadır. Aynı şekilde bahşiş verilmeden gelin evden çıkarılmamaktadır. Gelin evine getirildiğinde yapılan uygulamalar ise son derece anlamlıdır. Kapıdan içeriye girerken eline yağ ve bal verilerek eşiğe sürdürülür ki bunun anlamı yağ bal gibi geçimlerinin olmasını dilemektir. Gelinin bir kolunun altına ekmek diğer kolunun altına Kuran-ı Kerim verilir ayrıca evine bağlanması amacı ile eşiğe çivi çaktırılmaktadır.

Resmi nikah ve imam nikahı mutlaka yapılmaktadır. İmam nikahı (hoca nikahı) dini kurallara göre gerdek öncesi ve gizli olmaktadır.Düğünün bitiminden bir sonraki gün duvak günüdür. Ancak duvak ilimizin bazı yörelerinde artık geçerli olmayan bir gelenektir. Hala yapılan yörelerde ise bayanlar gelinin evinde toplanıp oynarlar duvak bitiminde gelin ve kaynana karşılıklı oynarken gelinin eline buğday verilir ve etrafına saçarak oynatılır ki bu bereketi simgeleyen bir törendir. Daha sonra damat gelir ve gelinin yüzündeki örtüyü alıp bir ağaç dalına asar.

İnanca göre dut ağacına asarsa kız armut ağacına asarsa erkek çocukları olacaktır. Göynük ilçesinde kız görücülere çıkmaz şayet vermeye niyetli iseler oğlan tarafı oyalı yemeni götürür ve kız tarafından çevre isterler. Çevre almaya "tutu" denilir nişanda ise karşılıklı bohça değiştirilmektedir. Kınada kız ağlatma "yas tutma" geleneği vardır. Mudurnuda kına gecesi ağır entariler giyilir kız yakınları bindallı erkek yakınları ise üç etek giymeye özen göstermektedirler. İlimizde eskiden nişanda kızın bir top kumaşın üzerinden yürütülmesi gelin hamamı ve saç örülmesi unutulmuş uygulamalardandır. Duvaktan sonra el öpmeler ve baba evini ziyaret törenleri gelmektedir. Kız evinde verilen davetle damat konuşmayarak bahşiş alma isteğini belirtir. Bu ziyaretlerde gelin yakın akrabalara hediye bohçası götürmektedir. El öpmeler düğün geleneklerinin son aşamasıdır.

Alıntı.