Dopamin Nasıl Bir Hormondur?



Vücut birçok organın birbiriyle uyum içinde çalıştığı sistemlerden oluşur. Her sistemin kendine özgü görevleri vardır ve tüm sistemlerin kontrolü sinir sistemi tarafından gerçekleştirilir. Vücutta gerçekleşen hayatsal faaliyetlerin ve kimyasal olayların düzenli bir şekilde devam edebilmesi için sinir sistemi ile koordineli bir şekilde çalışan iç salgı bezleri, hormon adı verilen sıvıları salgılayarak görev yaparlar. Vücuttaki iç salgı bezleri tarafından pek çok hormon salgılanır ve bu hormonların her birinin farklı görevleri bulunur. Sinir sisteminin çalışmasını düzenleyen önemli hormonlardan birisi de dopamindir.

Dopamin hormonu hipotalamus denilen ve beynin altında bulunan küçük bir salgı bezi tarafından salgılanır. Dopamin, önemli nörotransmitter maddelerden birisidir. Nörotransmitter, sinir sistemini oluşturan sinir hücreleri, yani nöronlar arasındaki iletişimi sağlayan kimyasal maddelerdir. Bu kimyasal maddeler sayesinde sinir hücreleri birbirleri ile iletişime geçerek uyarıcılar neticesinde ortaya çıkan uyartı mesajlarını çok hızlı bir şekilde iletebilirler. Beyinde toplam 5 adet dopamin reseptörü bulunur ve dopamin hormonu bu reseptörleri uyararak aktif olmalarını sağlar. Bu işlevi ile dopamin hormonu, beyindeki sinir hücreleri arasında sinyal iletilmesindeki görevi ile vücutta son derece önemli bir yere sahiptir.

Dopamin hormonu, seretonin hormonu ile birlikte vücutta mutluluk ve haz duygularını kontrol eder. Sigara ve uyuştucu kullanımının bu hormonların salgılanmalarını bir miktar arttırması bu davranışlardan haz alınmasına ve bağımlılık oluşmasına sebep olur. Cinsellik ve ödül alma gibi durumlarda haz duyulması da dopaminden kaynaklanır. Bunun yanında dopamin hafızayı, kavramayı, öğrenmeyi, dikkati, ruh halini, uyku halini ve prolaktin salgılanmasının engellenmesini de kontrol eder. Bu önemli işlevlerinden dolayı bu hormonunun eksik ya da fazla salgılanması beynin fonksiyonlarını sağlıklı şekilde yerine getirememesine ve hormon tarafından kontrol edilen davranışlar ile ilgili bazı sorunların ortaya çıkmasına neden olur. Parkinson, dopamin eksikliğinden kaynaklanan hastalıklardan birisi olarak gösterilebilir.

İstemli hareketleri kontrol eden beyin bölümünün de sağlıklı çalışabilmesi için bir miktar dopamine ihtiyacı vardır. Bu sebeple dopamin eksikliği kas koordinasyonunu olumsuz etkileyerek hareketlerin yavaşlamasına dopamin fazlalığı ise tik gibi istenmeyen hareketlerin ortaya çıkmasına sebep olur.

Sağlıklı bir insanın vücudunda dopaminin belli bir seviyede olması gerekir. Sağlıklı beslenme, hareketli yaşam ve yeterince güneşlenme gibi faaliyetler genel vücut sağlığının yanında dopamin salınımının da normal seviyede kalmasını sağlayarak beyin ve sinir sağlığını destekler.