1961 Anayasası ve 1961 Anayasası 1971-1973 değişiklikleri Türkiye Cumhuriyeti Anayasaları Bölüm 2 konusu birinci bölümde işlenen anayasaların devamını niteliğindedir. Önceki konumuzda kpss vatandaşlık dersi konusu olan Türkiye Cumhuriyeti Anayasalarının birinci bölümünü olan 1921 Anayasası ve 1924 Anayasası başlıklarını incelemiştik. Sıradaki kpss vatandaşlık dersi konumuzda ise Türkiye Cumhuriyeti Anayasalarının ikinci bölümünü olan 1961 Anayasası , 1971-1973 değişikliklerini, 12 Eylül 1980 ve Milli güvenlik konseyi başlıklarını ele alacağız..Türkiye Cumhuriyeti Anayasaları Bölüm 2

C) 1961 Anayasası

27 Mayıs 1960 ihtilalı ile anayasal dönem değişmiş ve Milli Birlik Komitesi iktidara geçmiştir. Yeni anayasa için kurucu bir meclis kurulmuş ve yeni yasa bu meclis tarafından hazırlanıp halkoyuna sunulmuştur.

• Rejim, Atatürk ilke ve inkılaplarını, milli egemenlik ve meclis üstünlüğünü benimsemiştir.
• Devlet iktidarı, kuvvetler ayrılığı ilkesi ile sınırlandırılmış olup yasama yetkisi TBMM ve Cumhuriyet senatosuna, yürütme yetkisi Cumhurbaşkanı ve Bakanlar kuruluna, Yargı yetkisi ise Bağımsız mahkemelere verilmiştir.
• Millet meclisi ve Cumhuriyet senatosundan oluşan çift meclisli bir sistem oluşturdu.
• Parlamenter sisteme geçilmiş, tek dereceli seçime karar verilmiştir.
• Cumhurbaşkanı görev süresi 7 yıl ve tek sefer kuralı getirilmiştir.
• En demokratik ve liberal yasa olma özelliği taşır.
• MGK kuruldu.

Anayasanın üstünlüğü ilkesi kabul edilmiş ve kanunların anayasaya uygunluğunu denetlemek için Anayasa Mahkemesi kurulmuştur. İşçilere ve kamu çalışanlarına sendika kurma, toplu sözleşme ve grev hakkı tanınmıştır.

• Temel haklar genişletilmiştir.
• Sosyal devlet ve insan haklarına dayalı devlet ilkesi benimsenmiştir.
• Sosyal hak ve ödevler ilk defa sistematik olarak düzenlenmiştir.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasalarından 1961 Anayasasında yine devlet şekli Cumhuriyet seçilmiş ancak nitelikleri 1924 Anayasasından farklı olarak düzenlenmiştir.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasalarının gelişiminde 1961 Anayasasında cumhuriyetin temel ilkelerinden halkçılık, inkılapçılık ve devletçilik ilkeleri kabul edilmemiştir.
• Hakimlerin bağımsızlığı amacıyla Yüksek Hakimler Kurulu kurulmuştur.

1961Anayasasında 1971-1973 Değişiklikleri

Kpss vatandaşlık dersinde işlediğimiz Türkiye Cumhuriyeti Anayasalarından 1961 Anayasası, çeşitli siyasal nedenlerle önemli değişikliklere uğramıştır.

• Bakanlar kuruluna kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi verilmiştir.
• Üniversite özerkliği zayıflamış ve TRT’nin özerkliği kaldırılmıştır.
• Askeri otorite güçlenmiştir.
• Devlet memurlarının sendika kurma hakları kaldırılmıştır.
• Askeri Yüksek idare mahkemesi DGM’ ler kurulmuştur.

12 Eylül 1980 ve Milli Güvenlik Konseyi Süreci

12 Eylül darbesiyle MGK tasfiye edilip sivillerden kurulu bir hükümet kurulmuştur. Kurucu meclis oluşturulmuştur. Bu meclis genel seçimler sonrası kurulan TBMM göreve başladıktan sonra son bulacaktır. MGK ve danışma meclisi hazırladığı anayasayı halkoyuna sunmuş ve % 91.37 ile anayasa kabul edilmiştir.