Menemen Olayı (23 Aralık 1930)
· Derviş Mehmet denilen bir isyancı, Menemen halkını isyana çağırdı.
· İsyanı önlemeye çalışan asteğmen Mustafa Fehmi Kubilay, isyancılar tarafından öldürüldü.
· Bölgeye gelen askeri birlikler isyanı bastırdı.

Önemi:
1.Çok partili hayat için ortam oluşmadığı görüldü.
2.Rejimin yerleşmesi için daha dikkatli olunması gerektiği görüldü.
3.SCF’nin kendi kendini kapatmasının haklılığı anlaşıldı.
Not: İnkılâpların yerleşmesi için 1945 yılına kadar bir daha çok partili hayat denenmedi.

__________________

Menemen Olayı ya da diğer adıyla Kubilay Olayı, 23 Aralık 1930 günü gerçekleşen, İzmir'in Menemen ilçesinde, askerliğini yedek subay olarak yapmakta olan öğretmen Mustafa Fehmi Kubilay'ın ve yardımına koşan bekçiler Hasan ve Şevki'nin şeriat isteyen bir grup tarafından öldürülmesiyle başlayan olaylar zinciridir. Cumhuriyet tarihinin en önemli olaylarından biridir.

Şeyh Esat’ın Manisa’da Nakşibendi tarikatını yaymakla görevlendirdiği Laz İbrahim tarafından yönlendirilen, Manisa tarafından gelen çember sakallı, sarıklı ve cüppeli dördü silahlı 6 kişi, 23 Aralık 1930'da sabah namazından sonra,camiden aldıkları Yeşil Sancağı yola dikerek silah zoruyla etraflarına adam toplamaya çalışırlar.Elebaşılar arasında,Giritli Derviş Mehmet, Şamdan Mehmet, Sütçü Mehmet Emin, Nalıncı Hasan,Küçük Hasan vardır. Derviş Mehmet camide namaz kılanlara kendini "Mehdi" olarak tanıtır ve dini korumaya geldiklerini söyler.
Arkalarında 70 bin kişilik Halife ordusu olduğunu, öğle saatlerine kadar şeriat bayrağı altında toplanmayanların kılıçtan geçirileceğini söylerler.Camideki yeşil bayrağı alıp uzun bir sopaya takarlar ve Menemen şehir meydanında kazdıkları bir çukura dikerler. Bayrağın çevresinde dönmeye, tekbir getirmeye, zikretmeye ve

" Şapka giyen kafirdir,yakında yine şeriata dönülecektir"

diyerek bir isyan hareketi başlatmak isterler. Bayrağın altından ahaliden bazı kişileri (bir fabrikada çalışan Hayimoğlu Jozef de dahil) geçirirler. Kasabaya halife ordusunun geleceği iddiası halkı korkutur.


Olayların ilçedeki askeri birlikte duyulmasıyla birlikte alay komutanı,yedeksubay Kubilay'ı olay yerine gönderir.

Kubilay bu hareketi bastırmak için bir manga askerle olay yerine gelir. Askerlerin yanından ayrılarak tek başına onların arasına girip teslim olmalarını ister. Onlardan biri ateş ederek Kubilay’ı yaralar. Karşıdan bunu gören askerler ateş açarlar.Fakat tüfeklerinde öldürücü etkisi olmayan manevra fişekleri vardır.

Derviş Mehmet " bana kurşun işlemiyor '' diyerek halkı kandırmaya çalışır.

Kubilay yaralı halde cami avlusuna sığınırsa da, Derviş Mehmet ve arkadaşları peşi sıra gelirler. Derviş Mehmet, çantasını açıp testere ağızlı bağ bıçağını çıkarır ve yaralı Asteğmen Kubilay'ın başını keser.
Kesik başı yeşil bayrağın sopasına dikmeye çalışırlar ancak başaramazlar.Birisi ip getirir ve Kubilay'ın başı yeşil bayrağın dikili olduğu sopaya iple bağlanır. Olay yerine yetişen Bekçi Hasan ateş edip gruptan birini yaralar. Ancak açılan ateş sonucu o da ölür. Arkadaşının yardımına koşan Bekçi Şevki de açılan ateş sonucu ölür.

Bu aşamada askeri birlik yetişir.Komutan "Teslim olun" diye bağırır. Ancak olay çatışmaya dönüşür ve askeri birlik ateş eder. Göstericilerden Derviş Mehmet de dahil bazıları ölürken, bazıları kaçar. Daha sonra hepsi birden yakalanır.

36 kişiye idam cezası verilir. Ancak bazılarının yaşı küçük olduğundan, onların ölüm cezası ağır hapse çevrilir.
28 yobaz ve destekçileri,3 Şubat 1931 gecesi Menemen’de,Kubilay'ın başını kestikleri yerde asılarak idam edilir.

Olayın ardından Menemen’de devrim şehitleri yedeksubay asteğmen Kubilay, bekçi Hasan ve Şevki adına görkemli bir anıt dikilir. Üzerinde şöyle yazar:

'' İnandılar, dövüştüler, öldüler. Bıraktıkları emanetin bekçisiyiz.''


Mustafa Fehmi Kubilay 1906 doğumlu, Giritli bir ailenin çocuğuydu.Cumhuriyet öğretmeniydi. Menemen’de askerlik görevini yedeksubay olarak yapıyordu. Olay günü 24 yaşındaydı.

Bugün Mustafa Fehmi Kubilay’ın ölümünün 84. Ölüm yıldönümü.