Uluslararası İlişkilerde Temel Kavramlar

[Jineps]

Uluslararası İlişkilerde Temel Kavramlar

ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE TEMEL KAVRAMLAR
Uluslararası: Bu kavram ilk defa18. Yüzyılın sonlarına doğru kullanılmaya başlanmıştır. İlk başlarda egemen devletlerin (kişi ya da küçük bir gurup) aralarındaki ilişkileri ifade etmek için kullanılmaktaydı. 20. Yüzyılın başından itibaren, hükümetler veya çeşitli guruplar arasında artarak devam eden ilişkiler (ticaret, tarım, turizm, sağlık, eğitim, spor, bilim, sanat vb.) uluslararası kavramının anlamını genişletmiştir.
Uluslararası İlişkiler:Uluslararası İlişkilere yüklenen anlam, “Uluslararası” kavramı ile paralellik göstermektedir. Yani devlet ve devlet dışı (uluslararası örgütler, sivil toplum örgütleri, firmalar, terör örgütleri, halk) aktörleri de dahil ederek, bunlar arasındaki tüm ilişkileri kapsayan bir kavram olarak görülebileceği gibi, sadece devletler arasındaki ilişkileri ifade eden bir kavram olarak da görülebilir.
Uluslararası Politika: Yine “Uluslararası” kavramının tanımından hareket ederek uluslararası politikanın iki farklı anlamından bahsedebiliriz. Uluslararası denildiğinde buradaki uluslar ifadesi sadece devlet olarak kabul edilirse, uluslararası politika devletler arasındaki siyasal etkileşim olarak değerlendirilebilir. Günümüzde uluslararası politika, devlet ve devlet dışı tüm aktörlerin arasındaki siyasal etkileşimi ifade etmektedir.
Bazı durumlarda siyasal ilişkilerin yanında, ekonomik, ticari, askeri, kültürel ilişkileri ifade eden uluslararası ilişkiler ile uluslararası politika kavramlarının anlamları örtüşebilir. Örneğin: 1999 Marmara Depremi sırasında Türkiye – Yunanistan arasında kurulan ilişkiler, sonraki süreçte iki ülke arasında düşmanca olan ilişkileri büyük ölçüde değiştirmiştir. Cumhurbaşkanı Abdullah GÜL’ün Avrupa Şampiyonası için mücadele eden Türk ve Ermeni futbol takımlarının karşılaşmasını izlemek için Erivan’a gitmesi, Ermenistan ile Türkiye arasındaki siyasal ilişkilerin değişmesini sağlamıştır.
Dolayısıyla bazen siyasal ilişkiler ekonomik ve toplumsal ilişkilere yol açar, bazen de tersi olur.
Dış Politika:Bir devletin diğer devletlere veya devletler gurubuna ya da bölgeye dönük siyasal tutumunun adıdır ve devletin resmi organları tarafından yürütülen bir süreçtir. Dış politika, olaylara bir devletin amaçları, hedefleri ve davranışları açısından bakar ve bir devletin diğer devletlere karşı tutumunu inceler. Örneğin: Türkiye’nin Kıbrıs ve Orta Doğu politikası, ABD’nin Irak politikası vb.
Uluslararası Politika ile İç Politika Arasındaki Fark:
· İç politikada mücadele ve işbirliğini düzenleyen belli kurallar bulunur.
· Uluslararası politikada işbirliği ve çatışmayı düzenleyen kesin ve belirgin kurallar yoktur. Var olan kuralların da etkin bir yaptırım gücü yoktur.
· İç politikada merkezi bir otorite bulunur.
· Dış politikada işbirliği ve koordineyi sağlayan bir üst otorite bulunmamaktadır.
Diplomasi Tarihi:Uluslararası ilişkiler, sadece günümüzde meydana gelen olayları incelemekle kalmaz, geçmişte yaşanan ilişkileri de ele alır. Diplomasi tarihi olamadan devletlerin politikalarını, anlaşmazlık veya işbirliğini anlamak mümkün olmazdı. Diplomasi tarihinin, tarih biliminden farkı devletler arasındaki ilişkilerin kronolojik bir anlatımdan ibaret olmaması, ilişkilerin iç ve dış nedenlerini dikkate alması, gerektiğinde karşılaştırmalı analiz yöntemlerini de kullanmasıdır.
Diplomasi tarihi bazen iki ülke arasında uluslararası ilişkinin gelişme tarihini de ifade etmek amacıyla kullanılır.
Uluslararası Ekonomi:Devletler arasındaki iktisadi, mali ve ticari ilişkileri bütün boyutlarıyla ele alan bilimdir. Uluslararası ekonomi devletlerin yanında uluslararası örgütler, uluslararası şirketler ve finans kurumlarının faaliyetleri ile bu faaliyetleri düzenleyen kurallar bütününü de kapsamına alır. Örnek: OECD, OPEC ve APEC gibi uluslararası örgütlerin faaliyetleri ve bu örgütlerin işleyişini denetleyen Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ).
Uluslararası Hukuk: Devletlere, uluslar arası örgütlere, devlet niteliği kazanmamış örgütlenmiş topluluklara ve uluslar arası toplumun bütününü ilgilendiren bireylere ilişkin durumlarda doğrudan bireye uygulanan kurallar bütünüdür. Uluslararası Hukuk’un Kaynakları:
· Antlaşmalar ve sözleşmeler:Devletler arasında imzalanan antlaşmalar, gerektiği gibi imzalandığı ve onaylandığı takdirde taraf olan devletleri bağlar.
· Teamül Kuralları:Belli bir konuda teamül haline gelmiş uygulamalardır. Bir uygulamanın teamül haline gelebilmesi için:
- Genel, sürekli ve tutarlı olması ve uzunca bir zaman devam etmesi.
- Uygulamaların hukukun gereklerine uygun olması gerekir.
· Hukukun genel ilkeleri:
- Hem ulusal hem de uluslararası hukukta uygulanan genel ilkeler. (Ahde vefa, hakkın kötüye kullanılmaması, iyi niyet gibi)
- Sadece uluslararası hukukta uygulanan kurallar.
· İctihad kararları:Aynı konuda daha önceki mahkeme kararları gibi.
· Doktrin:Yazarların görüşleri