Piaget Kuramı Temel Kavramlar
1) Zeka: Piaget’e göre zeka, organizmanın çevreye uyum sağlama yeteneğidir. Dolayısıyla birey yaşadığı çevreye uyum sağladığı sürece zekidir. Bu uyum testle ölçülemez.

Zeka sayısal olarak ölçülemeyeceği için Piaget, zeka testlerine karşı çıkmıştır.
2) Şema (Bilişsel Yapı): Doğuştan getirilen nesne, olay ve olguların yerleştirildiği en basit çerçevedir. Şemalar çevreyle etkileşim sonucunda çoğalırlar ve tekrar edilebilir kalıplardır. Şemalar zamanla gelişmektedir.

Refleksler ilk bilişsel şemalardır.
Hiçbir şema birbirinden kopuk değildir. Sadece bilişsel değil devenimsel şemalar da olabilir.

Oluşan her şema bilişsel gelişimin en temel kanıtıdır.
Şema öğrenmenin en temel yapısıdır ve şema varsa öğrenmede vardır diyebiliriz. Şemaların değişip gelişmesi için olgunlaşma ve yaşantıya ihtiyaç duyulur.

3) Uyum (Adaptasyon): Bir diğer adı da uyumsama olan adaptasyon doğuştan getirilir. Bu sürecin sonunda da denge süreci gelecektir. Kpss gelişim psikolojisi Piaget kuramı temel kavramları içindeki iki yönlü olarak incelenen uyum, özümleme (asimilasyon) ve uyma (akomodasyon) olarak belirtilebilir.

a) Özümleme (Asimilasyon): Bilginin içselleştirilme sürecidir. Buradaki içselleştirmeden kasıt, bilgiyi olduğu gibi taklit etmedir. Özümleme karşılaşılan yeni bir durumun, bireyin var olan şemalarıyla açıklanmasıdır.

Bir çocuğu ilk defa gördüğü sehpaya masa demesi özümlemedir.
Özümleme dıştan gelen bilginin değiştirilerek şemaya uydurmasıdır.

Şayet bilgiyi değiştirmek yerine, şemayı değiştirip bilgiye uyduruyorsa bu uyumsama olur.
Özetleyecek olursak özümleme, bireyin karşılaştığı yeni bir durumu ya da nesneyi daha önceden oluşturduğu mevcut şeması ile yani var olan bilgileriyle değerlendirerek uyum sağlamaya çalışmasıdır.

b) Uyma (Akomodasyon): Uyma sürecinde önceki şemalar yetersizse, ya var olan şemalar değişecektir ya da var olan bu şemalra genişletilecektir.Eğitim denilen olay da bir uyma sürecidir. Piaget’e göre de öğrenme uymadır.

Bireyin sehpa için yeni bir şema açması ve onu masa şemasından ayırması uymadır.
Özümlemede genelleme, uymada ayırt etme davranışı görülür ancak Piaget, kesinlikle genelleme ve ayırt etme ifadesini kullanmaz. Kpss eğitim bilimleri sorularında bu ayrıntıya dikkat edelim.
4) Denge Süreci (Dengeleme): Dengeleme kavramını bilişsel gelişimi etkileyen faktörler arasında zaten açıklamıştık. Şimdi bunu daha derin bir şekilde tanımlayalım.

Birey yeni karşılaştığı bir durumu ya da nesneyi ilk olarak daha önceden oluşturduğu şeması için değerlendirir (özümleme), ardından bu değerlendirmenin yetersiz kalması halinde bilişsel denge bozulacağı için bu dengeyi uyma (dengeleme) aracılığıyla yeniden kurmaya çalışır. Bireyin içinde bulunduğu çevreye uyum sağlama isteğine bağlı olarak dengeleme gerçekleşir.

Denge > Dengesizlik > Yeniden Denge kurma (Dengeleme) süreciyle öğrenme ve bilişsel gelişim gerçekleşir.

__________________